Πέρυσι την άνοιξη, οι Δήμαρχοι της Πάτμου και των γειτονικών νησιών κατέβαλαν μια συντονισμένη προσπάθεια για την δρομολόγηση πλοίου στην γραμμή Θεσσαλονίκη- Ρόδος, το οποίο θα διερχόταν και από τα νησιά μας, με σκοπό την τόνωση της τουριστικής κίνησης από την Βόρεια Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι το πλοίο που θα εκτελούσε αυτό το δρομολόγιο θα ήταν επί της ουσίας ένα θαλάσσιο ΚΤΕΛ, το οποίο θα διερχόταν από την Μυτιλήνη, τη Λήμνο, τη Χίο, τη Σάμο κ.ο.κ. με αποτέλεσμα το ταξίδι να είναι πολύωρο και κουραστικό, η ανακοίνωση πως η Πάτμος θα περιλαμβανόταν στους προορισμούς του γέμισε με αισιοδοξία τους παράγοντες του τουρισμού στο νησί μας.

Και τούτο, διότι είναι γνωστό από το παρελθόν ότι η Βόρεια Ελλάδα αποτέλεσε στο παρελθόν μια μεγάλη δεξαμενή επισκεπτών για το νησί μας. Δυστυχώς, όμως, το Υπουργείο Οικονομικών δεν διέθεσε την απαιτούμενη πίστωση για επιδότηση του δρομολογίου και ο διαγωνισμός απέβη άγονος.

 

Αναζητώντας πρόσφατα τρόπο μετακίνησης στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, την Θεσσαλονίκη, βρέθηκα μπροστά σε μία ευχάριστη έκπληξη. Το αεροπορικό εισιτήριο από τη Σάμο προς Θεσσαλονίκη με την εταιρεία Astra Airlines, εφόσον, κανείς μεριμνήσει για την έγκαιρη κράτησή του, στοιχίζει μόλις 50 ευρώ. Εάν σε αυτό προστεθεί η τιμή του εισιτηρίου του «Νήσος Κάλυμνος» από την Πάτμο προς την Σάμο (8,50 ευρώ), καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το κόστος μετάβασης και επιστροφής από την Θεσσαλονίκη στην Πάτμο κατ? άτομο μπορεί να είναι μικρότερο των 150 ευρώ. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας οι ώρες των δρομολογίων του αεροπλάνου είναι ασύμβατες με αυτές του «Νήσος Κάλυμνος» ή και του ιπτάμενου δελφινιού, με αποτέλεσμα να απαιτείται πολύωρη αναμονή ή και διανυκτέρευση στην Σάμο. Όμως, με μία κατάλληλη συνεννόηση με την αεροπορική εταιρεία θα μπορούσε να υπάρξει ανταπόκριση των δρομολογίων, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος για τους επισκέπτες του νησιού μας. Άλλωστε, το ίδιο έγινε πρόσφατα και για τις πτήσεις από και προς την Αθήνα.

Παράλληλα, κάποια άλλα μεταφορικά μέσα που θα μπορούσαν να καταστήσουν την πρόσβαση στο νησί μας πιο εύκολη φάνηκαν στην Πάτμο μία μόνο φορά δίνοντας ελπίδες, αλλά τελικά τα εγχειρήματα ναυάγησαν. Πρόκειται για τα υδροπλάνα, για την προσέγγιση των οποίων στο νησί μας είχε γίνει και πραγματική δοκιμή, αλλά και στοιχειώδης προετοιμασία με την τοποθέτηση πλωτής προβλήτας στον «Πούντο του Φτέρη». Όμως, η καναδικών συμφερόντων εταιρεία Air Sea Lines, η οποία σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου ενδιαφερόταν να κάνει επένδυση περίπου 80 εκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη στόλου 50 υδροπλάνων στον ελλαδικό χώρο, μετά από πέντε χρόνια προσπαθειών παραδέχθηκε την ήττα της από το τέρας της γραφειοκρατίας του ελληνικού κράτους και εγκατέλειψε την προσπάθεια. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του τύπου, ο Καναδός πρέσβης έθεσε το ζήτημα της ψήφισης του απαραίτητου νομοθετικού πλαισίου στον νέο Υπουργό Υποδομών κ. Χατζηδάκη, μια που το ενδιαφέρον της εταιρείας δεν έχει εξαλειφθεί. Επίσης, μία φορά ήλθε στην Πάτμο και το ταχύπλοο της εταιρείας Kallisti Ferries, το οποίο θα μπορούσε να συνδέσει το νησί μας με το λιμάνι της Ραφήνας σε χρόνο 4,5 ωρών, αλλά και αυτό δεν ξαναφάνηκε.

Τα παραπάνω παραδείγματα, αποδεικνύουν ότι εφόσον υπάρξει μια σοβαρή και συγκροτημένη εξέταση των δεδομένων της αγοράς, αλλά και οργανωμένες παρεμβάσεις στα κέντρα λήψης των αποφάσεων μπορεί να βρεθούν χωρίς να απαιτούνται πρόσθετες κρατικές επιδοτήσεις σχετικά άνετοι τρόποι πρόσβασης στα νησιά μας, τονώνοντας την τουριστική κίνηση σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία. Δυστυχώς, όμως, μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει μια σοβαρή προσπάθεια συγκρότησης ενός συλλογικού οργάνου που θα ασχοληθεί σε βάθος με τα προβλήματα του τουρισμού και θα καταθέσει σοβαρές και συγκροτημένες προτάσεις για την ανάπτυξή του, σε συνεργασία βεβαίως με αντίστοιχους φορείς γειτονικών νησιών και της Περιφέρειας. Για παράδειγμα, ποιός έθεσε στους περιοδεύοντες πριν από τις εκλογές πολιτευτές το ζήτημα της θεσμοθέτησης νομικού πλαισίου για την δημιουργία υδατοδρομίων, το οποίο χωρίς να στοιχίσει ούτε ένα ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό μπορεί να αναστήσει την τουριστική κίνηση στα νησιά μας;

Αντίθετα, οι προσπάθειες για προσέγγιση επισκεπτών έχουν μείνει προσκολλημένες σε τακτικές προηγούμενων δεκαετιών και ούτε από τον δημόσιο, αλλά ούτε και τον ιδιωτικό τομέα του νησιού μας έχει υπάρξει προσαρμογή στα σύγχρονα δεδομένα. Διαβάζοντας την υπ? αριθμόν 51/2012 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, διαπιστώνουμε ότι ο τουριστικός προγραμματισμός του Δήμου Πάτμου περιλαμβάνει την συμμετοχή σε πέντε τουριστικές εκθέσεις (όλες εντός Ελλάδος), επανεκτύπωση του υπάρχοντος τουριστικού οδηγού, δημιουργία μικρών εντύπων για επιβάτες κρουαζιέρας καθώς και με τοπικές πληροφορίες, προμήθεια ημερολογίου και αναμνηστικών, καθώς και διαφημιστικές καταχωρήσεις στον ελληνικό τύπο. Σε μία περίοδο που, λόγω της οικονομικής κρίσης και της ύφεσης που έχει σαρώσει τη χώρα μας, ο Έλληνας τουρίστας αποτελεί είδος υπό εξαφάνιση, ο Δήμος για κάποιο λόγο που θα άξιζε να εξηγηθεί «επιμένει ελληνικά».

Παράλληλα, από τον προγραμματισμό απουσιάζει εντελώς η προβολή της Πάτμου σε εκθέσεις του εξωτερικού, ακόμα και τις μεγαλύτερες, όπως είναι αυτές του Βερολίνου ή της Μόσχας. Ειδικά η τελευταία έχει ιδιαίτερη σημασία για το νησί μας, αφού απευθύνεται σε έναν ομόδοξο λαό με έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, του οποίου μια σημαντική μερίδα έχει την ευμάρεια που της επιτρέπει να κάνει άνετες διακοπές, αφήνοντας χρήμα που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος μας. Τελικώς, όμως, ο Δήμος Πάτμου συμμετείχε μόνο στην έκθεση της Κωνσταντινούπολης, αλλά με εντελώς απροετοίμαστους εκπροσώπους, όπως οι ίδιοι με ειλικρίνεια ομολόγησαν στο Δημοτικό Συμβούλιο, ενώ δεν υπήρξε αυτόνομη παρουσία ούτε στο Μαϊάμι, όπου διεξάγεται η μεγαλύτερη έκθεση για την κρουαζιέρα. Ίσως, βέβαια, κάποιος να ισχυριζόταν ότι αυτό είναι δουλειά του Λιμενικού Ταμείου, το οποίο όμως βάσει της νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν δικαιούται να προχωρήσει σε δράσεις διαφημιστικής προβολής.

Ειδικά αυτή η απουσία από την έκθεση για την κρουαζιέρα, της οποίας παραδοσιακό προορισμό αποτελεί η Πάτμος, είχε τονιστεί με ιδιαίτερη ένταση και από τον τέως Υφυπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Νικητιάδη, με την επισήμανση ότι την ίδια στιγμή άλλοι προορισμοί που ουδέποτε στο παρελθόν είχαν δει κρουαζιερόπλοιο είχαν δυναμική παρουσία. Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά. Για παράδειγμα, η ιταλική εταιρεία Costa στην κρουαζιέρα με τίτλο «Ελληνικά νησιά και Σμύρνη» έχει συμπεριλάβει πέραν των γνωστών προορισμών (Μυκόνου, Ρόδου, Σαντορίνης) τη Σάμο και την Κω, αλλά όχι το νησί μας. Όμως, το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι η Πάτμος δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε καν στους προορισμούς της κρουαζιέρας «Άγιοι Τόποι» της ίδιας εταιρείας, ενώ αντίθετα συμπεριλαμβάνονται η Λεμεσός, η Αλάνυα και η Ρόδος!

Ωστόσο, εκεί που σταματούν οι ευθύνες του Δήμου, ξεκινούν οι ευθύνες των επαγγελματιών του τουρισμού, δηλαδή αυτών που άμεσα ωφελούνται από την αύξηση του τουριστικού ρεύματος ή πλήττονται από την μείωσή του. Δυστυχώς, πέρα από μεμονωμένες προσπάθειες που ορισμένοι κάνουν για τις επιχειρήσεις τους, δεν έχει υπάρξει μία αξιόλογη συλλογική πρωτοβουλία που θα μπορούσε να αντισταθμίσει τα όποια λάθη ή παραλείψεις του Δήμου. Για παράδειγμα, παρατηρώντας ότι επί τόσα χρόνια ο Δήμος δεν κατάφερε να δημιουργήσει μια τουριστική ιστοσελίδα, θα περίμενε κανείς να έχουν καλύψει το κενό αυτό οι τοπικοί φορείς (σύλλογος επαγγελματιών, ένωση ξενοδόχων, σωματείο ενοικιαζομένων δωματίων κ.ο.κ.). Παρομοίως, θα μπορούσαν να έχουν εκπροσωπηθεί σε κάποιες εκθέσεις, να σχεδιάσουν την δική τους διαφημιστική καμπάνια ή να προχωρήσουν στην προσέλκυση επισκεπτών με δελεαστικά πακέτα προσφορών. Όμως, κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί, αφού οι επαγγελματίες του κλάδου απλώς πλαισιώνουν τις όποιες πρωτοβουλίες παίρνει ο Δήμος.

Πέραν, όμως, της προσέλκυσης επισκεπτών, κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα είναι αυτοί να τύχουν και των καλύτερων δυνατών υπηρεσιών και εξυπηρετήσεων σε λογικές τιμές, ώστε να φεύγουν ευχαριστημένοι, αποτελώντας τους καλύτερους πρεσβευτές της Πάτμου. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν μπορεί να επιτευχθεί όταν ορισμένοι κλάδοι αρνούνται να μειώσουν το περιθώριο κέρδους τους επικαλούμενοι αποφάσεις κάποιας ομοσπονδίας ή όταν σημαντικότατα μνημεία του τόπου παραμένουν κλειστά ή ανοίγουν «στη χάση και στη φέξη», με αποτέλεσμα ο επισκέπτης να αποχωρεί απογοητευμένος.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι η Πάτμος είναι ένα ξεχωριστό νησί που θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί εντελώς από τους υπόλοιπους τουριστικούς προορισμούς και όχι απλώς να μην παρουσιάζει ύφεση αλλά αντίθετα να έχει αύξηση στην τουριστική κίνηση, ακόμα και στην τρέχουσα περίοδο της κρίσης. Αν κάποιος αμφιβάλλει, ας κοιτάξει την γειτονική μας Κω, η οποία με συστηματική δουλειά κατάφερε να έχει κίνηση ανάλογη της περυσινής αποτελώντας την εξαίρεση στον κανόνα της μείωσης της τουριστικής κίνησης στην πατρίδα μας. Φτάνει, όμως, τόσο ο δημόσιος, όσο και ο ιδιωτικός τομέας του νησιού μας να ασχοληθεί σοβαρά και συστηματικά με τον τουρισμό, την κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή του τόπου, καταφεύγοντας και στην συνδρομή εξειδικευμένων εταιρειών, όπως πράττει ο γειτονικός μας Δήμος της Λέρου. Είναι κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου.