Άρθρο του αποφοίτου της Σχολής Ιάκωβου Κουτλάκη

Η Γεραρά Πατμιάς Εκκλησιαστική Σχολή συμπλήρωσε αισίως 300 χρόνια συνεχούς λειτουργίας (1713-2013) και αναγνωρίζεται πλέον ως η παλαιότερη συνεχούς λειτουργίας Σχολή της Ευρώπης. Η λειτουργία της διαιρείται σε 2 περιόδους στη Παλαιά 1713-1906 ως Πατμιάς του Γένους Σχολή και στη νέα 1947 -σήμερα , ως Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή.

Η Σχολή όλα αυτά τα χρόνια έχει να επιδείξει μία εντυπωσιακή προσφορά και ιστορία που όμοιο της δεν υπάρχει στον Ελλαδικό χώρο. Πέτυχε στον ύψιστο βαθμό τον προορισμό της που δεν ήταν άλλος από την παροχή ιερού κλήρου στην Εκκλησία και όχι μόνο, και γι αυτό δικαίως ονομάσθηκε Πνευματογέννα και Παπαδογέννα . Εμπλούτισε με εκλεκτό έμψυχο υλικό, όχι μόνο, την ορθόδοξη ανά τον κόσμο Εκκλησία , αλλά και την Ελληνική Πολιτεία και τον πνευματικό κόσμο γενικότερα με καταξιωμένες προσωπικότητες και δεν είναι τυχαίο που οι απόφοιτοι της Σχολής θεωρούνται υποδείγματα μέσα στη κοινωνίας μας.

Η διαφορά των αποφοίτων της Πατμιάδος, έναντι των άλλων σχολών είναι, ότι αποκτούν εκκλησιαστικές εμπειρίες , θωρακίζουν το ορθόδοξό φρόνημα, διαπαιδαγωγούνται και διαπλάθουν τον χαρακτήρα τους, έτι περισσότερο, με το να συμμετέχουν στις Ιερές ακολουθίες στο θεολάξευτο Ιερό Σπήλαιο, παίρνοντας τη χάρη του υιού της βροντής.

 

Η Σχολή στα 300 χρόνια λειτουργίας της, παρά τις αντιξοότητες που συνάντησε και εξακολουθεί να αντιμετωπίζει, υπήρξε καρποφόρος. Αυτό οφείλεται στη χάρη και στη περιφρούρηση που της προσφέρουν οι Προστάτες Άγιοι του νησιού μας Ιωάννη ο Θεολόγος, ο Όσιος Χριστόδουλος, ο Μακάριος Καλογεράς, ο Γεράσιμο Βυζάντιος, ο Γρηγόριος ο Ε΄, ο Πλάτωνας Αϊβαζίδης κλπ.

Στη διάρκεια της τελευταίας περιόδου των εβδομήντα ετών αδιάκοπης λειτουργίας της, έχουν αποφοιτήσει εξ αυτής περίπου 6.000 Ιεροσπουδαστές. Το 75% εξ αυτών από επίσημα στατιστικά στοιχεία έγιναν κληρικοί. Είναι το ανώτερο ποσοστό όλων των Εκκλησιαστικών Σχολών. Απόφοιτοι της Σχολής είναι 5 Πατριάρχες και πλείστοι Ιεράρχες, 15 εκ των οποίων είναι σήμερα εν ζωή.

 

Η Σχολή σήμερα υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και λειτουργεί ως τριτάξιο Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο και ως τριτάξιο Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο.
Η UNESCO στο έγγραφό της για τα μνημεία της Πάτμου αναφέρει και την Πατμιάδα και με ειδικό μετάλλιο αναγνώρισε την ιστορικότητας της.
Η προαναφερόμενη μακρόχρονη ένδοξος ιστορία και προσφορά της Πατμιάδος Σχολής, σήμερα κινδυνεύει να κλείσει τον κύκλο της απ ότι δείχνουν τα σημεία των καιρών.
Οι αιτίες της φθίνουσας πορείας των Εκκλησιαστικών Σχολών και ειδικότερα της Πατμιάδος ήσαν πολλές. Η κυριότερη όμως ήταν οι συχνές και πρόχειρες θεσμικές αλλαγές στην εκκλησιαστική εκπαίδευση και κυρίως η υποβάθμιση των Σχολών από Ανώτερες που ήσαν , σε Εκκλησιαστικά Λύκεια. Θα αναφέρω κάποια παραδείγματα προς ενημέρωση.

 

Η πρώτη υπονόμευση των Σχολών, προήλθε την δεκαετία του 70 όταν η φιλοδοξία των Μητροπολιτών της Ελλάδος να έχει κάθε Μητρόπολη και μία Σχολή, δημιούργησε μία πληθώρα αδύναμων Σχολών και συγκεκριμένα 21 σχολές από 5 δυναμικές που ήσαν μέχρι τότε. Το αποτέλεσμα δεν άργησε να φανεί όταν οι υποψήφιοι προς φοίτηση σπουδαστές μοιράζονταν σε 21 αντί σε 5. Πριν από την λήψη του μέτρου αυτού οι (5) παλιές σχολές, Πατμιάδα, Ριζάρειος, Χανίων, Κορίνθου και Αθωνιάδος λειτουργούσαν από 80 έως 350 σπουδαστές η κάθε Σχολή.

 

Τη δεύτερη υπονόμευση τη δημιούργησε η ίδια η Πολιτεία το1977, όταν υπάκουη στα κελεύσματα της «Νέας Τάξης Πραγμάτων» ΚΑΤΗΡΓΗΣΕ την Έβδομη και Όγδοη τάξη, όπως ίσχυε μέχρι τότε , όπου ένας σπουδαστής τελείωνε το εξατάξιο Γυμνάσιο (σημερινό Γ Λυκείου) και φοιτούσε ακόμα ένα ή δυο χρόνια επί πλέον αποκλειστικά Θεολογικά μαθήματα σε Πανεπιστημιακό επίπεδο π.χ. Δογματική, Τελετουργική, Απολογητική, Κατηχητική, Ηθική, Κανονικό Δίκαιο, Πατρολογία, Βυζαντινή μουσική κλπ περίπου 17 μαθήματα.

 

Έχασαν δηλαδή οι Εκκλησιαστικές Σχολές το σκοπό και το αντικείμενο για το οποίο ιδρύθηκαν, δηλαδή να προετοιμάζουν με την ανάλογη Θεολογική μόρφωση και την Πνευματική διαπαιδαγώγηση τα υποψήφια στελέχη της Εκκλησίας μας. Μάλιστα οι απόφοιτοι των παλαιών σχολών ως Ιερείς κατατάσσονταν στη Β Κατηγορία, οι σημερινοί στην Γ . Σήμερα ένας υποψήφιος προς Ιεροσύνη μαθητής, γιατί να έλθει σε μια απομεμακρυσμένη από το σπίτι του Εκκλησιαστική Σχολή όπως η Πατμιάδα και να μην πάει να φοιτήσει στο πλησιέστερο Λύκειο της περιοχής του; Ποία η διαφορά; Εξέλειπε επομένως το κίνητρο και το ενδιαφέρον σπουδαστών και γονιών, για φοίτηση στη Πατμιάδα ναι ή όχι;

 

Το τρίτο κτύπημα προήλθε δυστυχώς από τον αξιόλογο κατά τα άλλα μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο το 2006, όταν ζήτησε από το Υπουργείο να υπαχθούν όλες οι εκκλησιαστικές σχολές στις οικείες Μητροπόλεις. Η Πολιτεία το δέχθηκε μετά χαράς ως Ιερό δώρο, διότι απαλλασσόταν από την ευθύνη και τα έξοδα του οικοτροφείου και το αποτέλεσμα είναι να ευημερούν σήμερα μόνο οι Σχολές που υπάγονται σε οικονομικά εύρωστες Μητροπόλεις, οι δε άλλες να λειτουργούν με μπαλώματα.
Υπάρχουν και άλλοι ήσσονος σημασίας λόγοι της φθίνουσας κατάστασης των Σχολών , προς το παρόν περιορίζομαι σε αυτά τα παραδείγματα.

Σήμερα ο κατ΄ έτος αριθμός που προσέρχεται στη Πατμιάδα και στις άλλες Σχολές για φοίτηση, συνεχώς μικραίνει και δημιουργεί αγωνία, προβληματισμό και ανησυχία σε όλους. Όλα τα προβλήματα οικονομικά ή άλλα λύνονται, η έλλειψη όμως μαθητών σε μία Σχολή νομοτελιακά θα επιφέρει το κλείσιμό της.
Το επίκαιρο ερώτημα που τίθεται σήμερα σε όλους μας είναι «Μπορεί η Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή να συνεχίσει να λειτουργεί με την σημερινή της μορφή, δηλαδή ως Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο και Λύκειο και μέχρι πότε ή πρέπει να προσανατολιστούμε σε εναλλακτικές λύσεις που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καιρών;

Στο ερώτημα αυτό θα μου επιτρέψετε να καταθέσω ταπεινά τη γνώμη μου, παρακινούμενος από 100δες συναποφοίτους μου, αλλά και από τον Πρόεδρο της Εφορίας της Πατμιάδος και Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής, ο οποίος σοφά ποιών, κάλεσε πρόσφατα σε επιστράτευση όλους όσους μπορούν να βοηθήσουν στη λύση του προβλήματος αυτού της Σχολής.
Επειδή η ευθύνη, η αγωνία και ο προβληματισμός για το μέλλον της λειτουργίας της Πατμιάδος αφορά όλους τους Πάτμιους και επειδή ένα δυσάρεστο αιφνιδιασμό από το Υπουργείο Παιδείας κανείς δεν μπορεί να τον αποκλείσει, οφείλουμε ως Πάτμος να προετοιμάσουμε και να καταθέσουμε εγκαίρως την εναλλακτική μας πρόταση.

Προτείνω λοιπόν ο Άγιος Καθηγούμενος και ο Δήμαρχος από κοινού και σε τοπικό επίπεδο, να προετοιμάσουν μία άτυπη ΗΜΕΡΙΔΑ με όλους όσους μπορούν να καταθέσουν άποψη, προκειμένου να συνταχθεί έγκαιρα η πρόταση της Πάτμου η οποία θα μπορεί να έχει μέχρι 3 εφικτές εναλλακτικές λύσεις .
Ως βάση τέτοιων εναλλακτικών λύσεων μπορεί να είναι , η επαναφορά και αναβάθμιση των Εκκλησιαστικών Σχολών στην προ του 1977 λειτουργική και εκπαιδευτική κατάστασή, δηλαδή μετά το Λύκειο 2 επί πλέον χρόνων Θεολογικής φοίτησης , με ταυτόχρονη μείωση του αριθμού των σχολών από 5-7 σε όλη την επικράτεια.

Να ζητήσει και να λάβει η Πατμιάδα μία από τις τρείς ήδη εγκριθείσες άδειες για με ανάλογο αντικείμενο που θα εισέρχεται συγκεκριμένος αριθμός φοιτητών μετά από Πανελλήνιες εξετάσεις.
Υπάρχει επίσης η πρόταση Αντίπα.... .που άγνωστο γιατί δεν προχώρησε. Η πρόταση Σχολής Αγιογραφίας. Η πρόταση να γίνει τμήμα Θεολογικής Σχολής παράρτημα του Πανεπιστημίου Αιγαίου και πολλές άλλες.
Ως πρώτο λοιπόν επείγον βήμα και προκειμένου να αποφύγουμε τα απρόβλεπτα, θεωρώ αναγκαία την προετοιμασία της ΗΜΕΡΙΔΑΣ σε τοπικό επίπεδο, για να αποφασίσουμε το μελλοντικό ρόλο της δική μας Πατμιάδος Σχολής.

Κλείνοντας την παρέμβαση μου και χωρίς να θέλω να κάνω τον ειδήμονα, πιστεύω ότι υπάρχουν λύσεις, αρκεί να υπάρχει (θέληση και) βούληση εκ μέρους των υπευθύνων, προκειμένου να διασφαλιστεί η μελλοντική πορεία της Πατμιάδος.
Το χρέος αυτό το οφείλουμε στην Ιστορία της Πατμιάδος, στους προστάτες Αγίους της Πάτμου, στο σοφό πρώτο Ιεροδιδάσκαλο και ιδρυτή της Π.Ε.Σ. Άγιο Μακάριο Καλογερά, στη σεπτή χορεία των αοιδίμων και αειμνήστων Σχολαρχών, Διδασκάλων, Ιεραρχών, Πρεσβυτέρων, Ιερομονάχων και Μοναχών και λοιπών μακαριστών αποφοίτων της Γεραράς και παλαιφάτου Πατμιάδος Εκκλησιαστικής Σχολής και κυρίως στο νησί μας την Ιερή Πάτμο.