της Σμαράγδας Μουλιάτη
Χθες Κυριακή 20 Ιουλίου 2025 στην Patmos Marine (Καρνάγιο Διακόφτι) κάναμε ένα σπάνιο ταξίδι στην ελληνική ναυτική παράδοση, μέσα από ιστορικά μοντέλα, αρχειακό υλικό και διαδραστικές εμπειρίες. Έγιναν τα εγαίνια της περιοδικής έκθεσης «Από τον Αϊνά στην Πλώρη: Ιστιοφόρα του 18ου και 19ου αιώνα».
Παρουσιάζει τόσο την τέχνη της ναυπήγησης των μεγάλων ξύλινων ιστιοφόρων του 19ου αιώνα όσο και το αρμένισμά τους με τα πανιά.
Είναι ένα μοναδικό ταξίδι και μια μοναδική εμπειρία μνήμης, τέχνης και πολιτισμού.
Για τις απαιτήσεις της έκθεσης έχει διαμορφωθεί ένας μεγάλος χώρος, στην είσοδο του οποίου υπάρχουν δύο παραδοσιακά ξύλινα σκάφη κατασκευασμένα από την Patmos Marine. Τα δύο καΐκια ανήκουν στο Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου που δημιουργείται στο Ηραίο της Σάμου από το Δήμο Ανατολικής Σάμου. Το μεγαλύτερο είναι το πέραμα «Άγιος Γεώργιος», κατασκευασμένο αρχικά στις Βόρειες Σποράδες το 1946 και χαρακτηρισμένο διατηρητέο κινητό μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Το «Άγιος Γεώργιος» χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 2003 ως αμμοληπτικό στην Πάτμο, από τον συμπατριώτη μας Μανώλη Βάλλα, και το 2018 αγοράστηκε από τον Δήμο Ανατολικής Σάμου για το Μουσείο.
Εκπονήθηκε η μελέτη αποκατάστασης, η οποία εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟ και στη συνέχεια έγιναν εκτεταμένες εργασίες στο ναυπηγείο Patmos Marine, με σκοπό την επαναφορά της μορφής που είχε το καΐκι κατά την τελευταία περίοδο επαγγελματικής χρήσης του και σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη.
Το δεύτερο σκάφος είναι το τσερνικοπέραμα «Μεταμόρφωση» που κατασκευάστηκε σύμφωνα με την μελέτη κατασκευής αντιγράφου του τσερνικοπεράματος «Μεταμόρφωση Σωτήρος». Το αρχικό σκαρί, που ήταν κατασκευασμένο στο Πυθαγόρειο της Σάμου το 1917 και ανήκε στην οικογένεια Καρύδη από το Αγαθονήσι, βούλιαξε στη Μαρίνα του Πυθαγορείου το 1998.
Το Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Ν. Δημητρίου» διέσωσε τμήματα του σκαριού τα οποία αποτυπώθηκαν με αναλυτικά σχέδια και στη συνέχεια εκπονήθηκε τεχνική μελέτη κατασκευής αντιγράφου του αρχικού σκαριού. Η Patmos Marine κατασκεύασε το αντίγραφο του αρχικού σκαριού, το οποίο ονομάζεται «Μεταμόρφωση» ακολουθώντας την τεχνική μελέτη για την κατασκευή του αντιγράφου. Τα δύο σκαριά είναι μοναδικά τεκμήρια της πλούσιας ναυπηγικής παράδοσης του Αιγαίου και συμπληρώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την έκθεση των ιστιοφόρων του 19ου αιώνα.
Η έκθεση περιλαμβάνει σημαντικές ψηφιακές και διαδραστικές εφαρμογές, στις οποίες γίνεται ξενάγηση από τους ιδιοκτήτες του καρνάγιου και τους οργανωτές της έκθεσης. Στην έξοδο περίμενε ένα δροσιστικό ποτήρι κρασί ή σπιτικής λεμονάδας.
Στην έκθεση είδαμε τον λιμενάρχη Πάτμου κ. Στυλιανό Σαραντόπουλο, τον ωκεανολόγο Juseppe Notabartolo, τη φωτογράφο Ζωή Γαμπιεράκη, τον πρόεδρο της ένωσης ξενοδόχων Ιάκωβο Κουτλάκη,τον διευθυντή Σάκη Πρα της AZZURRO DIVING,την Anne McCabe, την Ελίζα Παπαγρηγοράκη, κ.ά. Την έκθεση όπως πληροφορηθήκαμε επισκέφθηκε και ο δήμαρχος κ. Νικήτας Τσαμπαλάκης.
Η έκθεση είναι καρπός του ερευνητικού προγράμματος "Virtual historic Sailing Ships" που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΜΣ -ΠΕ) σε συνεργασία με το τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης προϊόντων και συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης και την εταιρεία TETRAGON A.E. με χρηματοδότηση του επιχειρησιακού προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ 2014-2020).