Με μεγάλη ικανοποίηση  ακούσαμε   να εκφωνείτε πανηγυρικός λόγος  στην εορτή των ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ από εκπαιδευτικό,  στη Μεγάλη Παναγιά. Ήταν ένα εθυμοτυπικό που διεκόπη πριν τρία χρόνια και ήθελε εκπαιδευτικό να  τον  εκφωνεί από τον άμβωνα της εκκλησίας. Τον πανηγυρικό λόγο εκφώνησε ο Θεολόγος - Εκπαιδευτικός MSc  Διονύσης Αλαμάνος. 

Παρακάτω ολόκληρος ο πανηγυρικός:

 Σήμερα γιορτάζει όλη η ελληνική παιδεία. Σήμερα τιμούμε και γιορτάζουμε όλους όσους προσέφεραν μέσω των ελληνικών γραμμάτων στην ανθρώπινη σοφία και γνώση. Σήμερα η Εκκλησία μας γιορτάζει τρεις αγίους ανθρώπους, οι οποίοι κατέκτησαν την ανθρώπινη γνώση της εποχής τους και ανέβηκαν παραπάνω, στη ψηλάφηση της Θείας Σοφίας. Για τον καθένα από αυτούς έχουν γραφεί πολλά, σχόλια για τα έργα τους, για τη φιλοσοφία και τη θεολογία τους, αλλά πιο πολλά για τη ζωή τους.

Πριν από αρκετούς αιώνες, η βασιλεύουσα των πόλεων, η Κωνσταντινούπολή μας, ήταν το κέντρο του κόσμου, παγκόσμιο κέντρο ακόμα και στην εκπαίδευση. Μεγάλα κέντρα παιδείας όπως η Αλεξάνδρεια, η Αντιόχεια, η Καππαδοκία, συναγωνιζόντουσαν την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας. Όμως τα πανεπιστήμιά της στάθηκαν άσβεστοι φάροι παιδείας, όταν στη Δύση μόνο λίγες εξαιρέσεις επιβεβαίωναν τον κανόνα: η Δύση θα παρέμενε στο σκοτάδι που της επέβαλλαν οι Τεύτονες και οι Φράγκοι, μέχρι το μεσαίωνα που θα δημιουργηθούν τα πρώτα πανεπιστήμια. Στην Ανατολή όμως, στο βυζάντιο, ποτέ δεν υποχώρησε η φλόγα της εκπαίδευσης. Οι άνθρωποι της εποχής αναγνώριζαν μια συνέχεια από τους αρχαίους προγόνους τους ως την εποχή τους. Δεν δίσταζαν μάλιστα να κρίνουν και να αξιολογούν για το ποιος ήταν ο πιο σπουδαίος, ο πιο μεγάλος των χριστιανών σοφών. Έτσι υπήρχε μια έριδα, με κάποιους να υποστηρίζουν πως ο Βασίλειος Καισαρείας ήταν ο αξιολογότερος, κάποιοι άλλοι να προτιμούν τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ενώ άλλοι τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Τόσο η εκκλησία, όσο και οι εκπαιδευτικοί της Κωνσταντινούπολης θεώρησαν σωστό να πάψει αυτή η διαφωνία. Για αυτό το λόγο καθιερώνεται από το μητροπολίτη Ευχαΐτων Ιωάννη Μαυρόποδα κοινή εορτή και για τους τρεις αυτούς αγίους, στο τέλος του μήνα που γιορτάζουν και οι τρεις αυτοί άγιοι.
Πάντοτε, όπως και σήμερα, έτσι και τότε, το ερώτημα για τη σχέση του ελληνισμού με το χριστιανισμό απασχολούσε τους πιστούς. Τότε ήταν η παιδεία της αρχαίας Ελλάδας που ενοχλούσε μερίδα χριστιανών, θεωρώντας την περιττή. Η καθιέρωση της εορτής αυτής ήθελε να δείξει σε όσους αμφισβητούσαν την αξία της ελληνικής παιδείας, όχι μόνο το όφελος, αλλά και την ομορφιά, το βάθος, την ηθική που διέπουν τα αρχαία ελληνικά έργα.
Κατά τον τέταρτο αιώνα η Αθήνα δεν είχε πια την αρχαία της αίγλη, όμως κρατούσε ακόμα μια φήμη, των συνεχιστών του Λυκείου του Αριστοτέλη και της Ακαδημίας του Πλάτωνα. Όλοι οι πλούσιοι νέοι ήθελαν να σπουδάσουν στο κλεινόν άστυ, εφόσον είχαν την οικονομική αλλά κυρίως την διανοητική ικανότητα. Εκεί θα βρεθεί και ο Μέγας Βασίλειος, που θα διδαχτεί όλες τις επιστήμες της εποχής: την ρητορική, τη φιλοσοφία, τις φυσικές επιστήμες, την ιατρική. Εκεί θα βρεθεί και ο Γρηγόριος, θα γίνουν φίλοι με τον Βασίλειο, θα σπουδάσουν και θα διαπρέψουν μαζί στις γνώσεις. Μαζί θα δεχτούν το κάλεσμα από το Θεό να τον υπηρετήσουν ως ιερείς και αργότερα ως ιεράρχες του. Λίγο νεότερος ο Ιωάννης θα σπουδάσει στην Αντιόχεια και θα διαπρέψει ως δικηγόρος. Και αυτόν θα καλέσει ο πάνσοφος Θεός να τον υπηρετήσει, πρώτα από το θρόνο της Αντιόχειας και μετά από την Κωνσταντινούπολη.
Και οι τρείς τους υπήρξαν ένθερμοι χριστιανοί αλλά και ένθερμοι υποστηρικτές της αξίας της ελληνικής παιδείας. Σε μια εποχή που χριστιανοί και ειδωλολάτρες δεν έβλεπαν με καλό μάτι ο ένας τον άλλο, ο δάσκαλος του Ιωάννη, ο ξακουστός Λιβάνιος, θέλει να τον κάνει διάδοχό του « ο Ιωάννης είναι ο καλύτερος να με διαδεχτεί, ο σοφότερος, αν δεν συμπαθούσε τόσο πολύ το χριστιανισμό»: ο Ιωάννης ακόμα δεν έχει βαπτισθεί χριστιανός. Όμως ο Ιωάννης βαπτίζεται χριστιανός για να γίνει λίγο αργότερα επίσκοπος. Η ζωή του και η φήμη του θα τον φέρουν στο θρόνο της Βασιλεύουσας. Στα ρητορικά του κηρύγματα δεν μένει μόνο στην εξωτερική μορφή, αλλά δίνει βάρος στο νόημα, με τέτοιο τρόπο που να γίνονται κατανοητά ακόμα και από τους αμόρφωτους ανθρώπους. Δεν είναι πια συνήγορος σε δικαστήρια, αλλά συνήγορος του δικαίου και της ηθικής, της χριστιανικής ζωής. Ως τέτοιος συνήγορος επίσκοπος, δε διστάζει να ψέξει ακόμα και αυτοκράτορες, πράγμα που θα του κοστίσει μια εξορία. Όμως η αγάπη του λαού του θα τον επαναφέρει στον επισκοπικό του θρόνο. Και πάλι ο συνήγορος του ανθρώπου θα μιλήσει με σκληρά λόγια για όσους δεν ζουν χριστιανικά, ζουν στα παλάτια όχι ως αυτοκράτορες του λαού τους αλλά ως εκμεταλλευτές του. Και πάλι εξορία. Απ΄την οποία δεν θα επιστρέψει ζωντανός, παρά μόνο χρόνια αργότερα, οι Κωνσταντινουπολίτες θα ζητούν την επιστροφή του λειψάνου του επισκόπου τους.
Ο Βασίλειος θυσίασε πιο πολλά. Γόνος εύπορης οικογένειας και μεγαλωμένος μέσα στην άνεση, θα θυσιάσει όλη του την περιουσία για το Ευαγγέλιο. Θα δείξει αγάπη προς τους αναξιοπαθούντες αδελφούς του, χτίζοντας μια ολόκληρη πόλη, τη Βασιλειάδα, με γηροκομεία, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, με κάθε είδους φροντίδα. Αγαπά το Θεό και τον βλέπει σε κάθε του βήμα, σε κάθε εικόνα από τη φύση βλέπει το χέρι του Δημιουργού. Σε ένα έργο του, στην «Εξαήμερο» μιλά για το φυσικό κόσμο, πως αυτός ο θαυμαστός κόσμος πρέπει να μας οδηγεί στην πίστη στον αληθινό Θεό. Και αν γίνει αυτός ο κόσμος λιγότερο θαυμαστός, όταν μάθουμε πως λειτουργεί , πράγμα που το καταφέρνουμε τώρα στις μέρες μας, αυτό όπως λέει ο Βασίλειος δεν μειώνει την ομορφιά του, ούτε τον θαυμασμό μας προς τον Δημιουργό.
Ο Γρηγόριος τελειώνοντας τη μόρφωσή του έπρεπε να επιλέξει μεταξύ του μοναχισμού που αγαπούσε και θαύμασε και μεταξύ της ιεροσύνης, ώστε να γίνει βοηθός του επισκόπου πατέρα του. Προτίμησε την μοναχική άσκηση, μαζί με το φίλο του Μέγα Βασίλειο, όμως κατόπιν προτροπής του Βασιλείου έγινε ιερέας και επίσκοπος. Σε αυτόν τον ιεράρχη το ποιητικό ταλέντο ήταν μεγάλο, αυτό και αξιοποίησε και έθεσε στην υπηρεσία της θεολογίας. Όχι μόνο κατάφερε με απλούς λόγους να ερμηνεύσει το μυστήριο του Τριαδικού Θεού, να εξηγήσει τη θεότητα του Αγίου Πνεύματος, αλλά το έκανε μέσω και ποιημάτων, μέσω της τέχνης του έμμετρου λόγου.
Η ελληνική παιδεία και των τριών αυτών αγίων ανδρών τους έκανε αυτό που ξέρουμε σήμερα, σε συνδυασμό και με τη βαθιά χριστιανική τους πίστη και ζωή. Ο Μέγας Βασίλειος δηλώνει ξεκάθαρα πόσο ωφέλεια έχει για τον χριστιανό η μόρφωση. Υπάρχει ένα έργο του που έχει τον τίτλο «προς τους νέους», με την εξήγηση «πως μπορούν να ωφεληθούν από τα αρχαία ελληνικά έργα». Ποιος καλύτερος λόγος να ειπωθεί για την αρετή, πέρα από αυτό που περιγράφει ο Όμηρος στην Οδύσσεια; Όταν ο ναυαγός Οδυσσέας φτάνει στο νησί των Φαιάκων, δεν διστάζει να φανεί σχεδόν γυμνός μπροστά στην Ναυσικά. Όμως αν και έχει χάσει ενδύματα και κοσμήματα, το πιο πολύτιμο το έχει μέσα του, την αρετή του, τη φρόνησή του, και αυτό είναι το μεγαλύτερο στολίδι του, αυτό εκτιμά η Ναυσικά και ο Αλκίνοος. Οι τρεις πατέρες της Εκκλησίας μας ήταν σαν την μέλισσα: πάει σε όλα τα άνθη, παίρνει από το καθένα ό,τι καλύτερο έχει για να φτιάξει το γλυκό της μέλι. Οι ιεράρχες πατέρες έμαθαν τα πάντα από την ανθρώπινη σοφία, κράτησαν όμως μόνο αυτά που τους ήταν χρήσιμα για το σκοπό τους, την αγιότητα. Δεν φοβήθηκαν να διαβάσουν για τον Δία και την Αθηνά, για τον Διόνυσο και την Ήρα. Ξεπέρασαν τον Απόλλωνα, τα δελφικά παραγγέλματα όμως που ήταν χαραγμένα στο ναό του στους Δελφούς τα έμαθαν και τα υιοθέτησαν ως χριστιανοί. Να επιδιώκεις την ομόνοια, να διαλύεις τις έχθρες, να συμπάσχεις με τον δυστυχή, να μη πιστεύεις στη τύχη, να απέχεις από την κακία, να σέβεσαι τους Θεούς. Κατάφεραν, όχι μόνο αυτοί, αλλά και πολλοί άλλοι άγιοι της Εκκλησίας, αυτό που φαινόταν τότε αδύνατο: να συνδυάσουν την κλασική μόρφωση με την χριστιανική ζωή και πίστη.
Ακόμα και στις μέρες μας οι μορφές τους παραμένουν λαμπρό παράδειγμα ανθρώπου αγίου, μορφωμένου, φιλάνθρωπου. Στην εποχή μας, όπου το πνεύμα της και η μόδα θέλει να αποκαθηλώνονται όλα τα πρότυπα, να σχετικοποιούνται όλες οι αξίες, πολλές φωνές ειρωνεύονται τους αγίους μας ιεράρχες ως πρότυπα παιδείας. Μας ρωτάνε: πως μπορεί να είναι προστάτες της παιδείας αυτοί που δεν δίδαξαν; Δυστυχώς έχουμε παρανοήσει, όταν πιστεύουμε πως παιδεία είναι οι δάσκαλοι ή οι καλοί βαθμοί ή ένα πτυχίο. Παιδεία είναι να έχετε τα εφόδια για να διαλέξετε στόχους στη ζωή σας, εφόδια για να γίνετε άνθρωποι χρήσιμοι στο σπίτι και στον συνάνθρωπό σας. Παιδεία δεν είναι μόνον η απόκτηση γνώσης, αλλά πρώτα ήθους, αξιών, ιδανικών και γνώσης.
Οι πατέρες δεν παραμέλησαν καμία πλευρά της γνώσης. Σήμερα υπάρχει μια μονομέρεια προς τις θετικές επιστήμες, όμως ξεχνάμε τη φιλοσοφία, αυτή την αέναη πνοή που δίνει οξυγόνο στην ανθρωπότητα να ξεπεράσει τα προβλήματά της. Ξεχνάμε την τέχνη, την πραγματική τέχνη, που βάζει την ομορφιά μέσα στη ζωή του ανθρώπου, που τον διδάσκει έναν καλύτερο και ομορφότερο κόσμο. Ξεχνάμε τη σωματική άσκηση, που δίνει τη θέληση στον άνθρωπο να πετύχει ακόμα περισσότερα, τόσο σε υλικό, όσο και σε πνευματικό επίπεδο. Και δυστυχώς μετράμε τις φυσικές επιστήμες μόνο με το οικονομικό ή τεχνολογικό όφελος που θα μας αποφέρουν. Μη διστάσετε ποτέ να μπείτε σε κόπους και στερήσεις προκειμένου να μορφωθείτε. Όποια μόρφωση όμως και αν επιλέξετε, να έχετε στο νου σας πως πρέπει να τη συνδυάσετε με την πίστη σας, με την ηθική σας, με τις αξίες σας. Τόσο ο Πλάτωνας, όσο και οι τρεις Ιεράρχες θα σας λένε πάντοτε: κάθε επιστήμη, κάθε γνώση που δεν συνδυάζεται με την δικαιοσύνη και την αρετή γενικότερα, δεν είναι σοφία αλλά πανουργία.

Αναφορικά με την καθιερωμένη εορτή των Τριών Ιεραρχών, αξίζει να προσθέσουμε ότι έγινε στον Δημοτικό Ναό Μεγάλη Παναγιά Χώρας με μνημόσυνο των Δωρητών του Δήμου, των ιδρυτών και ευεργετών των Σχολών της Πάτμου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας που χοροστάτησε ο καθηγούμενος κ. Κύριλλος, ο Δήμος παρέθεσε δεξίωση στπ Δημαρχείο. Παρέστησαν καθηγούμενος και ΄εξαρχος της Ιεράς Μονής, ο δήμαρχος και δημοτικοί σύμβουλοι,  οι αρχές της Πάτμου, καθηγητές  και δάσκαλοι της εκπαιδευτικής κοινότητας. 

fΚοινοποίησέ το στους φίλους σου

Tweet