Ο Προσκοπισμός στην Πάτμο
ΜΕΡΟΣ 1ο Υπήρχε στην Πάτμο Προσκοπική Κίνηση; Πώς ; Πότε; Πόσο κράτησε ; Ποιος ο εμπνευστής ; Οι ερωτήσεις μου απανωτές από το ξάφνιασμα, απευθύνονταν στον Σχολάρχη της Πατμιάδας Σχολής Μαθιό Μελιανό, που είχε αναφερθεί στο θέμα του Προσκοπισμού, μετά από τη Θεία Λειτουργία στην Αποκάλυψη, εν ώρα «καφεδίσματος», εν ώρα επικοινωνίας και συζήτησης. Το θέμα με ενδιέφερε και για προσωπικούς λόγους, γιατί σαν ήμουν μαθήτρια του Λυκείου στην Κάλυμνο, ήμουν και Οδηγός στην Ομάδα Ελληνίδων Οδηγών Καλύμνου. Ο Σχολάρχης με έφερε σε επαφή με τον συμπατριώτη μας συγγραφέα Ζήσιμο Βιρβίλη, που ήταν ο εμπνευστής και ο πρωτεργάτης του Προσκοπισμού στην Πάτμο. Εν μέσω σκλαβιάς του νησιού μας! Επί Γερμανικής κατοχής. Εν έτει 1943! Δεκατριάχρονο αγόρι τότε ο Ζήσιμος Βιρβίλης, γεμάτο όνειρα κι ελπίδες λευτεριάς, σχεδίασε στο νου του την ιδέα του Προσκοπισμού που την εμπνεύστηκε από το «Φώτο», τον ήρωα της συγγραφέας Γαλάτειας Καζαντζάκη, το «Νέο Γεωργό», αναγνωσματάριο του Δημοτικού της εποχής εκείνης. Πρώτος κοινωνός της ιδέας του ήταν ο τότε δάσκαλός και διευθυντής του Δημοτικού σχολείου της Σκάλας Εμμανουήλ Ευαγγέλου. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του λόγω της Γερμανικής κατοχής, ο δάσκαλος μπροστά στον ενθουσιασμό του μαθητή του, ενθουσιώδης και ο ίδιος πείθεται και έτσι αρχίζει η οργάνωση της πρώτης Προσκοπικής Ομάδας. Δε δυσκολεύτηκαν στη στελέχωση της : Τα αγόρια της ομάδας που απένειμε «τας τιμάς εις την Γαλανόλευκον» αποτέλεσαν και την πρώτη Ομάδα των Προσκόπων. Να πούμε εδώ πως οι Γερμανοί, τον Ιανουάριο του 1943, επέτρεψαν τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων καθώς και το δικαίωμα της ύψωσης της σημαίας στο Διοικητήριο. Συχνά στο νησί μας δεν έρχονταν. Έτσι η Προσκοπική Κίνηση θα κρατιόταν κρυφή. Στην αρχή την Ομάδα αποτελούσαν 14 παιδιά, με Αρχηγό το δάσκαλο Εμμανουήλ Ευαγγέλου και Ενωμοτάρχη τον Ζήσιμο Βιρβίλη. Οι συγκεντρώσεις τους γίνονταν σε μια αίθουσα του σχολείου. Μέσα σε ένα χρόνο, παρά τις δυσκολίες, με τις συνεχείς προσπάθειες του εμπνευστή και των άλλων προσκόπων, ο πυρήνας της 1ης Ομάδας αυξήθηκε. Έγιναν άλλες δύο Ομάδες και μια Αγέλη Λυκόπουλων. Επίσης, έγινε προσπάθεια να δημιουργηθεί και Ομάδα Ελληνίδων Οδηγών, αλλά επειδή δεν υπήρχε αρμόδια γυναίκα να την αναλάβει, αποφασίστηκε να ενταχθούν στην Εφορία αρρένων Προσκόπων και κορίτσια. Το πρώτο ξεκίνημα έγινε με τα κορίτσια που αποτελούσαν πριν, μαζί με τα αγόρια, «την ομάδα την απονέμουσαν τας τιμάς εις την Γαλανόλευκον». Δυστυχώς όμως, όπως μας λέει ο Ζήσιμος Βιρβίλης, η προσπάθεια αυτή δεν ετελεσφόρησε και η ομάδα των κοριτσιών γρήγορα διαλύθηκε. Γράφει ο ίδιος στο κείμενο του «Η χαραυγή της Προσκοπικής Κινήσεως στα Δωδεκάνησα» : «Το Προσκοπικό παιχνίδι παιζόταν με ζήλο και ενθουσιασμό, αλλά κατά τρόπο πρωτόγονο. Ούτε στολές υπήρχαν, ούτε σήματα, ούτε βοηθήματα. Έγιναν μερικές στολές, σύμφωνα με την υπόδειξη κάποιου που έτυχε να δει προσκόπους στην «Ελλάδα», αλλά ο Θεός να τις έκανε στολές! ?λλη απόχρωση το παντελόνι, άλλη το πουκάμισο. Τα καπέλα ήταν φτιαγμένα από τα ίδια τα παιδιά με χαρτόνι και άσπρο ύφασμα και μια κορδέλα με «χρυσά» γράμματα «ΣΩΜΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΠΑΤΜΟΥ». Καλλιτέχνης σ’ αυτά ήταν ο Γιώργος Καπαδάκης. Τρίφυλλα και ταινίες φτιάχνονταν από τενεκεδάκια κονσέρβας, κομμένα με ψαλίδι και πάλι από τα παιδιά, με πρωτομάστορα τον Νικολιό Κάππο, και βαμμένα με το αγαπημένο τους χρώμα, το γαλάζιο. Γαλάζια τα γράμματα, γαλάζια τ’ αστέρια, γαλάζιος κι ο μυθολογικός Φοίνικας. Γαλάζια όμως κι η καρδιά. Τι άλλο ήθελαν τα σκλαβωμένα αυτά Ελληνόπουλα ;» Βρήκαν ακόμα και Λέσχη. Μια για τη Σκάλα και μια για τη Χώρα. Στη Σκάλα προσφέρθηκε δωρεάν από την οικογένεια Παυλάκη οίκημα, δίπλα στην εκκλησία του ?η Γιάννη, (το παλιό μαγαζί του Γιάννη Θέμελη, σημερινό κοσμηματοπωλείο). Υπάρχει δε ως σήμερα, η σιδεριά που κρατούσε τον ιστό της σημαίας. Ο ιστός, καθώς μας λέει ο Ζήσιμος Βιρβίλης, ήταν προσφορά του καπετάν Μιχάλη Μυτιληνιού (του Κοντού) : Ένα πελώριο άλμπουρο καϊκιού που το στερέωσε
