Νέο τοπίο (και) στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας θα δημιουργήσει η εφαρμογή του νομοσχεδίου «Καλλικράτης» καθώς προβλέπει τη μεταβίβαση στους δήμους αρμοδιοτήτων που σήμερα ασκούνται από τις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ) περιλαμβανομένων και αρμοδιοτήτων των Μονάδων Πρωτοβάθμιας Υγείας (Κέντρα Υγείας κ.λπ.) καθώς και αρμοδιότητες του υπουργείου Υγείας.

Η εξέλιξη ανταποκρίνεται στο αίτημα της ΚΕΔΚΕ που επιθυμεί την πιο ενεργή εμπλοκή των δήμων στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, μεταβίβαση που εννοείται πως θα πρέπει να συνοδεύεται από τους απαιτούμενους πόρους. Η εφαρμογή του νέου νόμου ωστόσο, που προβλέπει μεταβατική περίοδο έως και δυο ετών, θα εξαρτηθεί από τα Προεδρικά Διατάγματα που θα εκδοθούν στη συνέχεια και με βάση τα οποία, «Καλλικρατικοί» δήμοι και υπουργείο Υγείας θα εξετάσουν συγκεκριμένα δεδομένα. Όπως προβλέπεται στο ΣΤ' κεφάλαιο (άρθρο 94) του νομοσχεδίου «Καλλικράτης» , θα προστεθούν στους δήμους 27 ακόμη αρμοδιότητες που αφορούν στην κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη (άρθρο 75) του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.

Μέχρι σήμερα, πέραν των γενικότερων προβλημάτων που διέκριναν το ΕΣΥ, η σχέση των δυο βαθμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με το δημόσιο σύστημα υγείας αφορούσε μόνο στη διοικητική δομή (το 10% των εργαζομένων στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις απασχολείται σε υπηρεσίες δημόσιας υγείας, σύμφωνα με τον καθηγητή της ΕΣΔΥ Ι. Κυριόπουλο) και σε καμία περίπτωση δεν αφορούσε στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια από ορισμένους δήμους αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα ενώ περιοδικού χαρακτήρα είναι η ανάπτυξη από τους ΟΤΑ προγραμμάτων αγωγής υγείας. Τέλος μετρημένοι στα δάκτυλα τους ενός χεριού είναι οι δήμοι που έχουν αναπτύξει δημοτικά ιατρεία ή που υποστηρίζουν μακροχρόνια προγράμματα αγωγής υγείας μέσω δομών τους (ΚΑΠΗ, Παιδικοί Σταθμοί κ.λπ.).

Η ΚΕΔΚΕ

Οι τομείς στους οποίους είχε επικεντρωθεί η ΚΕΔΚΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της τελευταίας της ημερίδας για την υγεία («ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας» που έγινε στη Θεσσαλονίκη τον περασμένο Νοέμβριο) από τη συγκεντρωτική παρούσα δομή στην αποκεντρωμένη διαδικασία σχεδιασμού, λήψης αποφάσεων και υλοποίησης δράσεων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο είναι «ο εξορθολογισμός του υπάρχοντος θεσμικού οργανωτικού πλαισίου, εναρμόνιση των Ν. 3172/2003 και Ν. 3643/2006 (ΚΔΚ) με τις σύγχρονες ανάγκες. Η δημιουργία και λειτουργία Περιφερειακών και Τοπικών Δομών, παροχής τυποποιημένων υπηρεσιών υγείας για τη διαχείριση του μικρού κινδύνου, συμβουλευτικής και καθοδήγησης των ασθενών για τη διαχείριση του μείζονος κινδύνου. Η δικτύωσή τους σε Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο, με δυνατότητα αξιοποίησης πρωτοβουλιών και δράσεων της κοινωνίας των πολιτών».

Με βάση τα συμπεράσματα της ίδιας ημερίδας, η ΚΕΔΚΕ θέτει τις εξής «προϋποθέσεις: Την ουσιαστική τήρηση του Συντάγματος, άρθρο 102γ για τους πόρους των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων. Τη βιωσιμότητα των κοινωνικών προνοιακών και συμβουλευτικών υποστηρικτικών δομών που δημιουργήθηκαν από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης καθώς και των Κέντρων Πρόληψης, με συνέχεια του έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού τους. Ενδεικτικό πλαίσιο δράσεων δημόσιας υγείας που μπορούν να πραγματοποιηθούν από τους ΟΤΑ. Αγωγή υγείας πληθυσμού (στους χώρους εργασίας και στις εκπαιδευτικές δομές). Προγράμματα για την υποστήριξη των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού (δημιουργική απασχόληση ΑμεΑ, ψυχοκοινωνική στήριξη και αποκατάσταση πρώην εξαρτημένων, στήριξης μεταναστών και ΡΟΜ). Επιδημιολογική έρευνα και καταγραφή των αναγκών υγείας των περιοχών, από τοπικά παρατηρητήρια υγείας. Προγράμματα πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου. Υπηρεσίες προνοσοκομειακής και μετανοσοκομειακής φροντίδας και αποκατάστασης, παρακολούθηση χρόνιων πασχόντων και κοινωνική φροντίδα. Διασύνδεση με τις υπηρεσίες και τις δομές Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης, για τη συμβουλευτική και καθοδήγηση των ασθενών. Στελέχωση και ενδυνάμωση του ρόλου και των παρεχόμενων υπηρεσιών των ειδικών ιατρείων και πολυιατρείων».

«Εχοντας την εμπειρία, καταλήγει το κείμενο συμπερασμάτων της ΚΕΔΚΕ, την τεχνογνωσία και ελπίζουμε και την κυβερνητική βούληση, διεκδικούμε την ανάπτυξη μιας νέας οργάνωσης για τη Δημόσια Υγεία, με νέα δυναμική και οράματα, που να προβλέπει την ουσιαστική αποκέντρωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Σήμερα πιστεύουμε ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε η αναδιοργάνωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας σε επίπεδο Δήμου, να πραγματοποιηθεί με ευθύνη των ΟΤΑ ,ενταγμένων στην Εθνική Στρατηγική, με την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων και την επιστημονική εποπτεία του Υπουργείου Υγείας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη μεταφορά της αρμοδιότητας της διοίκησης και της λειτουργίας στην Τ.Α. όλων των Κέντρων Υγείας, με την κατασκευή νέων Κέντρων Υγείας και την ίδρυση και λειτουργία των αναγκαίων Κέντρων Πρόληψης και Προαγωγής της Υγείας, ώστε να καλύπτονται όλοι οι νέοι Δήμοι μετά τη διοικητική μεταρρύθμιση».

ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ

Στο νομοσχέδιο «Καλλικράτης» (Κεφάλαιο ΣΤ' - «Μεταβιβαζόμενες αρμοδιότητες στους δήμους» και στο ειδικότερα στο άρθρο 94 ? «Πρόσθετες αρμοδιότητες Δήμων» αποσαφηνίζεται εξαρχής ότι «με Π.Δ. το οποίο εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ύστερα από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας μεταβιβάζονται στους δήμους αρμοδιότητες που ασκούνται από τις Δ.Υ.Π.Ε. περιλαμβανομένων και αρμοδιοτήτων των Μονάδων Πρωτοβάθμιας Υγείας (Μ.Π.Υ.), καθώς και αρμοδιότητες του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Στο ίδιο διάταγμα καθορίζονται οι σχετικές ρυθμίσεις και η μεταβατική περίοδος για την έναρξη άσκησης των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τη διετία» από τη δημοσίευση του νόμου. Με το ίδιο διάταγμα «ρυθμίζεται η απόδοση στους δήμους των ανάλογων οικονομικών πόρων, για την άσκηση των μεταβιβαζόμενων αρμοδιοτήτων, η κατάργηση υπηρεσιακών μονάδων των Δ.Υ.Π.Ε και των αντίστοιχων οργανικών τους θέσεων, καθώς και οι ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις μετάταξης του προσωπικού, που κατείχε, με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, τις καταργηθείσες οργανικές θέσεις, κατ' ανάλογη εφαρμογή της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 257 του παρόντος. Οικονομικές υποχρεώσεις σε σχέση με τις μεταβιβαζόμενες αρμοδιότητες των Δ.Υ.Π.Ε, οι οποίες έχουν αναληφθεί σε χρόνο προγενέστερο της έκδοσης του προεδρικού διατάγματος των προηγούμενων εδαφίων, δεν μπορούν να βαρύνουν τους προϋπολογισμούς των δήμων».

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

Με βάση λοιπόν το νέο νομοσχέδιο, στο άρθρο 75 παρ. Ι του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων υπό τον τομέα ε΄ («Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης») προστίθενται οι εξής 27 αρμοδιότητες: «Η εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμών και η διενέργειά τους. Η τήρηση κανόνων υγιεινής των δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Η χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ιδρυμάτων παιδικής πρόνοιας σε ιδιώτες, καθώς και σε συλλόγους ή σωματεία, που επιδιώκουν φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Η άσκηση ελέγχου και εποπτείας στα ιδρύματα παιδικής προστασίας ιδιωτικού δικαίου (ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί) και η ευθύνη λειτουργίας των παιδικών εξοχών. Η εποπτεία επί των φιλανθρωπικών σωματείων και ιδρυμάτων, καθώς και η έγκριση του προϋπολογισμού τους, η παρακολούθηση και ο έλεγχος των επιχορηγήσεων, που δίδονται σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου με κοινωφελείς σκοπούς. Η οικονομική ενίσχυση αυτοστεγαζόμενων, η μίσθωση ακινήτων, η ρύθμιση διαφόρων θεμάτων κοινωνικής κατοικίας και η επιβολή κυρώσεων για παραβάσεις της οικείας νομοθεσίας. Ο διορισμός μελών διοικητικών συμβουλίων, η εποπτεία και η ρύθμιση θεμάτων λειτουργίας ιδρυμάτων προστασίας και αγωγής οικογένειας του παιδιού, (όπως Κέντρων Παιδικής Μέριμνας, Παιδικών Σταθμών, Παιδικών Εξοχών, παραρτημάτων ΠΙΚΠΑ και ΚΕΠΕΠ).

Ο ορισμός ιατρών προς εξέταση επαγγελματιών και εργαζομένων σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για τη χορήγηση σε αυτούς βιβλιαρίων υγείας. Η χορήγηση της Κάρτας Αναπηρίας, μετά από σχετική γνωμοδότηση της αρμόδιας Επιτροπής Πιστοποίησης Αναπηρίας. Η έκδοση πιστοποιητικών οικονομικής αδυναμίας. Η καταβολή επιδομάτων σε τυφλούς, κωφάλαλους, ανασφάλιστους παραπληγικούς, τετραπληγικούς και ακρωτηριασμένους, διανοητικά καθυστερημένους, ανίκανους προς εργασία, υποφέροντες από εγκεφαλική παράλυση (σπαστικούς), απροστάτευτους ανήλικους, υποφέροντες από αιμολυτική αναιμία και βαριά ανάπηρους, καθώς και σε λοιπά άτομα δικαιούμενα παροχής κοινωνικής προστασίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 57/1973 (Φ.Ε.Κ. 149 Α΄), της σχετικής νομοθεσίας, καθώς και των οικείων κανονιστικών ρυθμίσεων.

Η δωρεάν παραχώρηση της χρήσης οικημάτων λόγω απορίας ή για άλλους σοβαρούς λόγους. Η αναγνώριση δικαιούχων στεγαστικής συνδρομής. Η υλοποίηση: Προγραμμάτων δημόσιας υγιεινής που οργανώνονται από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ή από άλλα Υπουργεία, το κόστος των οποίων βαρύνει απευθείας τον προϋπολογισμό του αντίστοιχου Υπουργείου. Εκτάκτων προγραμμάτων δημόσιας υγείας, τα οποία εκτελούνται με έκτακτη χρηματοδότηση. Προγραμμάτων δημόσιας υγείας που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έκδοση αποφάσεων παροχής κοινωνικής προστασίας. Η χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας δημοτικών και ιδιωτικών παιδικών ή βρεφονηπιακών σταθμών. Η χορήγηση αδειών διενέργειας λαχειοφόρων αγορών, εράνων και φιλανθρωπικών αγορών. Η έκδοση τοπικών υγειονομικών διατάξεων και η λήψη μέτρων σε θέματα δημόσιας υγιεινής. Η πληροφόρηση των δημοτών για θέματα δημόσιας υγείας. Η χορήγηση άδειας λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων περίθαλψης ηλικιωμένων ή ατόμων, που πάσχουν ανίατα από κινητική αναπηρία.

Η επιβολή κυρώσεων σε ιατρούς, οι οποίοι πωλούν φάρμακα χωρίς άδεια, καθώς και σε βάρος ιατρών και φαρμακοποιών για κατοχή ή πώληση δειγμάτων φαρμάκων. Η οργάνωση αυτοτελώς ή σε συνεργασία με τις αντίστοιχες περιφερειακές υπηρεσίες ειδικών προγραμμάτων για την προστασία και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας στην περιοχή αρμοδιότητάς τους, κατά τις ρυθμίσεις της παρ. 7 του άρθρου 14 του ν. 3172/2003 (ΦΕΚ 197, Α). Η εφαρμογή προγραμμάτων για την καταπολέμηση λοιμωδών και παρασιτικών νοσημάτων ζώων. Η επιβολή ή άρση υγειονομικών μέτρων, λόγω εμφάνισης βαριάς επιζωοτίας για την έκδοση πιστοποιητικών προς μεταφορά ζώων. Ο ορισμός ελεγκτή γιατρού ΟΓΑ για τα ν.π.δ.δ. του νομού. Ο ορισμός μελών του Διοικητικού Συμβουλίου των Ταμείων Πρόνοιας και Προστασίας Πολυτέκνων, από το Δήμο, όπου εδρεύουν τα Ταμεία. Η εφαρμογή, οργάνωση και εποπτεία της τεχνητής σπερματέγχυσης και του συγχρονισμού του οίστρου των ζώων. Η παροχή γνωμάτευσης από τον αρμόδιο κτηνίατρο για υγειονομική καταλληλότητα των ζώων όταν πρόκειται για πλανόδια έκθεση ζώων».

Θεωρητικά οι δήμοι που και σήμερα διαθέτουν υπηρεσίες και υποδομές θα πρέπει έγκαιρα να προετοιμασθούν για την εφαρμογή του νόμου σε ένα σκέλος πρωτόγνωρο για την Α' βαθμού Τ.Α. ενώ γίνεται αντιληπτό πως μεγαλύτερες δυσκολίες θα αντιμετωπίσουν περιφερειακοί δήμοι στους οποίους εδρεύουν συνήθως Κέντρα Υγείας, Περιφερειακά ή Εξυπηρετούμενα Ιατρεία τα οποία σήμερα υπάγονται στα νομαρχιακά νοσοκομεία. Από τα αναμενόμενα Π.Δ. θα αποσαφηνισθούν βεβαίως αρκετά ερωτήματα, με κυρίαρχο αυτό των πόρων, αν ο εκάστοτε δήμαρχος θα επιβάλλει κυρώσεις θα είναι δηλαδή και πειθαρχικά προϊστάμενος κ.α.