του Ματθαίου Μελιανού 
Τό Νησί μας τιμᾶ ξεχωριστά τήν Παναγία μας, τήν Μητέρα τοῦ Χριστοῦ μας. Ἡ εὐλάβεια καί ἡ τιμή πρός τό Πρόσωπό Της, Κληρικῶν καί λαϊκῶν, πλουσίων καί πτωχῶν, ἀποδεικνύεται ἀπό τήν ὕπαρξη τριῶν Μοναστηριῶν, τριῶν Καθισμάτων καί τριάντα τεσσάρων, Ναῶν, μεγάλων ἤ μικρῶν, ἀφιερωμένων στό ἱερό Της Ὄνομα.

Μοναδική, ξεχωριστή θέση στίς καρδιές τῶν Πατμίων καί κάθε προσκυνητή, μεταξύ τῶν Ναῶν αὐτῶν, κατέχει ὁ Ναός τῆς Ἁγιά-Σώζουσας (Ἁγίας Διασωζούσης), στά δυτικά τῆς Χώρας, κοντά στό Μεγάλο Μοναστήρι. Ὁ ἀκριβὴς χρόνος τῆς ἱδρύσης του εἶναι ἄγνωστος. Ἀπό κάποιους διαχρονικούς τίτλους ἰδιοκτησίας, φαίνεται ὅτι ἱδρύθηκε πρὶν ἀπὸ τὸ 1500.
Στὸ ὑπέρθυρο τῆς μιᾶς ἀπὸ τὶς παλιὲς ἐξόδους πρὸς δυσμάς, ὑπῆρχε ἐντοιχισμένη ἡ κατωτέρω ἐπιγραφὴ γιὰ τὴν ἀνακαίνιση τοῦ Ἱ. Ν., χωρὶς ὅμως χρονολογία:

«ΜΗΝΙ ΙΟΥΝΙΟΣ ΚΗ´ ΕΚΑΙΝΙΣΘΗ Ο  ΘΕΙΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΔΙΑΣΩΖΟΥΣΑΣ.
ΤΟ ΣΤΕΡΕΩΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙ ΣΟΙ ΠΕΠΟΙΘΟΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΣΟΝ ΚΥΡΙΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΗΝ ΕΚΤΗΣΩ ΤΩ ΤΙΜΙΩ ΣΟΥ ΑΙΜΑΤΙ»

 

Ἀρχικά, ἦταν ἰδιωτικός, ἀλλά περιῆλθε στήν ἰδιοκτησία τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, στίς 15 Μαρτίου τοῦ 1907, σύμφωνα μέ τό «Ἀφιερωτήριον», μέ ἀριθμ. 189/1907. Ὁ μέχρι τότε ἰδοκτήτης του Ἀρχιμανδρίτης Δανιήλ Γᾶζος, «προσῆλθε εἰς τό Δημογεροντικῷ Γραφείῳ τῆς Πάτμου, καί ἐζήτησε τήν σύνταξιν τοῦ παρόντος ἀφιερωτηρίου ἐγγράφου, δι᾿οὗ δηλοῖ, ὅτι οἰκειοθελῶς καί ἀπαραβιάστως ἀφιέρωσεν εἰς τήν ἐνταῦθα ἱεράν Μονήν... τήν ένταῦθα κειμένην ἰδιόκτητον αὐτοῦ Ἐκκλησίαν τιμωμένην ἐπ᾿ ὀνόματι τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Ἁγίας Διασωζούσης...».

 

 

Φωτό : Ἀρχιμανδρίτης Δανιήλ Γᾶζος

 

 

Ἔκτοτε ἀνήκει στό Μοναστήρι μας, τό ὁποῖο ἀνέθετε κατά καιρούς, σέ διαφόρους Πατέρες, τήν φροντίδα καί τή συντήρησή του. Κάποια ἐποχή μάλιστα, λειτούργησε καί ὡς Ἐνοριακός Ναός.

 

Παλιὰ, ἦταν μικρὸς (7.30x7μ.), ἀλλὰ καλλιτεχνικὰ κτισμένος, «περιεζωσμένος» ἀπό διάφορες οἰκίες τῶν Χωριανῶν. Σύν τῷ χρόνῳ ὅμως οἱ κατοικίες αὐτές περιῆλθαν ἀπό δωρεές στόν Ναό καί ἔτσι δόθηκε ἡ δυνατότητα, τό 1956, στόν τότε Προϊστάμενό του ἀείμνηστο Ἱερεμία Βάστα, νά διαμορφώσει κατάλληλα τόν χῶρο καί νά ἐπεκτείνει τήν Ἐκκλησία πρός τὸ δυτικὸ μέρος του, μέ ἀποτέλεσμα σήμερα νά ἔχει μῆκος 17 μ. καὶ πλάτος 7 μ.

Φωτό : Άρχιμ. Ἱερεμίας Βάστας

 

Φωτό: Παπαδέλιας Ἐμμανουήλ

 

Τό 1943 ἔγινε ἡ ἐπέκταση τοῦ Ἱεροῦ Βήματος μέ δαπάνες τοῦ ἀείμηστου Πάτμιου Ἐμμανουήλ Σ. Παπαδέλια, παλιοῦ ἐνορίτη τοῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος τήν ἐποχή ἐκείνε διέμενε στό Παρίσι καί τό 1968 τοποθετήθηκε τό Τέμπλο, ἀπό ξυλόγλυπτη καρυδιά, ὅμοιο πρός τά Τέμπλα τῶν ἀρχῶν τοῦ 17ου αἰῶνα, τῶν Ναῶν τῆς Χώρας.
Τό ἔτος 1965, ἔγινε ἡ ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν ἁγιογράφησης τοῦ Ναοῦ, μέ τήν οἰκονομική συμβολή, τῶν ἐντός καί ἐκτός Πάτμου

συμπατριωτῶν μας.

 

Μέ πρόταση τοῦ π. Ἱερεμία, ἀνακηρύχθηκε ἐπίσημα ὁ Ναός, ὡς Μοναστηριακόν Προσκύνημα.

 

Φωτό: Εἰρήνη καί Σώστης Σώστης, μεγάλοι Εὐεργέτες

 

 

 

Φωτό: Ἡ Εἰκόνα τῆς Ἁγίας Διασωζούσης

Ἀπολυτίκιον, ἦχος α΄. «Τῆς ἐρήμου πολίτης...»
Τήν Σεπτήν Σου Εἰκόνα ὡς ἁγίασμα ἔνθεον, κεκτημένη ἡ Πάτμος Θεοτόκε ἀγάλλεται. Καί σώζεται ποικίλων πειρασμῶν προστρέχουσα Αὐτῇ πανευλαβῶς. Διά τοῦτο Διασώζουσαν προσφυῶς, Παρθένε ταύτην κέκληκε. Δόξα τοῖς θαυμασίοις Σου Ἁγνή· Δόξα τῇ Παρθενίᾳ Σου· δόξα τῇ πρός ἡμᾶς σου μητρικῇ χρηστότητι.

Στόν Ναό αὐτό φυλάσσεται ἡ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Διασωζούσης, ἔργο μεγάλου καλλιτέχνη, εὐσεβοῦς καὶ ἐναρέτου ἀνθρώπου. Δέν εἶναι γνωστή ἡ χρονολογία κατασκευῆς της, σίγουρα ὅμως ἀνάγεται σέ παλαιότερις ἐποχές. Οἱ διαστάσεις εἶναι 0,82x0,65 καὶ ἔχει ὑποστεῖ παλαιότερα, ἄγνωστο πότε, ἐγκαύματα καὶ ἐπιζωγραφήσεις. Ὁ Φωτοστέφανος, ποὺ πλαισιώνει τὴν μεγαλοπρεπὴ Εἰκόνα, ἔχει τέσσερις ἀνάγλυφες σφραγίδες. Στὶς δύο ζωγραφίσθηκε ἡ Παναγία καὶ στὶς δύο ὁ Ἅγιος Γεώργιος (ἤ Θεόδωρος) καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς πιθανὸν καὶ πάνω πρὸς στὴν κορυφὴ τοῦ Στεφάνου ἡ Θεοτόκος Δεομένη, ὁλόσωμη μὲ ὑψωμένα χέρια.
Κάτω στὸ πλαίσιο τῆς Εἰκόνας, ὑπάρχει ἡ χρονολογία τῆς κατασκευῆς τῆς ἀργυροεπίχρυσης ἐπένδυσης: 1732

 

Τέλος, ὁλόκληρη ἡ Εἰκόνα καλύπτεται ἀπὸ ἀφιερώματα κάθε εἴδους καὶ ἀξίας. Τὸ καθένα τους ἀντιπροσωπεύει καί ἕνα θαῦμα!
Θαύματα καθημερινά, πού δέν τά γνωρίζουμε, δέν τά ὑποψιαζόμαστε! Τά βιώνουν ὅμως οἱ ἄνθρωποι πού μέ πίστη ἐπικαλοῦντε τή βοήθειά Της καί τήν προστασία Της.

Μεγαλυνάριον τῆς Παναγίας τῆς Διασωζούσης
Δεῦτε ἀσπασώμεθα εὐλαβῶς, τήν Σεπτήν Εἰκόνα τῆς Πανάγνου Χριστοῦ Μητρός, τῆς Διασωζούσης, κινδύνων ῥυομένης, τούς ἐπικαλουμένους Αὐτήν ἐκ πίστεως.

 

Ἡ ἐπίκληση τοῦ Ὀνόματός Της εἶναι συνεχής γιά μᾶς τούς Πατινιῶτες, εἴτε βρισκόμαστε στό Νησί μας, ἤ στήν ἄλλη ἄκρη τοῦ κόσμου. Στό προσκέφαλό μας πάντα ὑπάρχει μιά εἰκονίτσα Της. Ποιά Μάνα, ὅταν ξεπροβοδίζει τό παιδί της, δέν τοῦ εὔχεται: «στό καλό κι᾿ ἡ Ἅγια- Σώζουσα νά σέ φυλάει..».
Τό ὄνομα τῆς «Διασωζούσης», δίνεται συχνά, σέ κορίτσια, ἤ τό, «Σώζων», σέ ἀγόρια, ἐξαιτίας τοῦ σεβασμοῦ πρός τήν Ἁγία Μορφή τῆς Παναγίας μας.

Ἡ Χάρη Της, ἄς μᾶς σκεπάζει καί νά μᾶς δίνει ὑγεία καί εἰρήνη.
Καί τοῦ χρόνου!