Της Σμαράγδας Μουλιάτη

Μια εξαιρετική ομιλία πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 17 Ιουνίου 2018, στη συνεδριακή αίθουσα του ξενοδοχείου Σκάλα γιατί του αρνήθηκαν το ΠΑΤΜΙΟΝ. Ο Ζέφυρος Καυκαλίδης νομικός και συγγραφέας με τον δικό του γλαφυρό τρόπο παρουσίασε γνωστά και άγνωστα στοιχεία από την ζωή του Εμμανουήλ Ξάνθου του Φιλικού. Ήταν μια ομιλία όχι μόνο με ιστορικά αλλά και με προσωπικά στοιχεία του δικού μας Εμμανουήλ Ξάνθου.

Ο κ. Καυκαλίδης έδωσε αρχικά το λόγο στον αρχιμ. Σεραφείμ Κοτσάνη ο οποίος ως εκπρόσωπος του καθηγουμένου Πάτμου χαιρέτησε την εκδήλωση και την πρωτοβουλία του κ. Καυκαλίδη για την ομιλία γύρω από τον Πάτμιο Εμμανουήλ Ξάνθο.
Εκτός από την ομιλία του κ. Ζέφυρου Καυκαλίδη μας γοήτευσε ο χαιρετισμός του κ. Ματθαίου Μελιανού πρ. Σχολάρχη και πρ. δημάρχου για την προσωπικότητα το έργο και την επιστημονική δράση του Πάτμιου την καταγωγή Ζέφυρου Καυκαλίδη, την οποία θα διαβάσετε ολόκληρη παρακάτω.
Ο κ. Ζέφυρος Καυκαλίδης ξεκίνησε την ομιλία του ευχαριστώντας τη διεύθυνση του Ξενοδοχείου Σκάλα που του παραχώρησε την αίθουσα και την ιερά Μονή για την αιγίδα της.
Δυστυχώς όμως αυτό που ξεσήκωσε θύελλα στο ακροατήριο ήταν τα μη κολακευτικά του λόγια για τον Δήμο της Πάτμου:
«Ζήτησα δύο φορές από τους δημοτικούς άρχοντες να μου επιτρέψουν μετά που παρουσίασα αναλυτικά αυτή την ομιλία μου στην Αθήνα στην Θεσσαλονίκη, στην Κέρκυρα να την παρουσιάσω, στην Πάτμο στο ΠΑΤΜΙΟΝ αλλά δύο φορές οι εκπρόσωποι των δημοτικών αρχόντων μου αρνήθηκαν διότι ύπάρχουν μου είπαν πολλά να κάνουν για τον τουρισμό και χρόνος δεν υπάρχει ώστε να μου δώσουν τη δυνατότητα. Αυτό σε μία επιστολή της αντιπροσώπου των δημοτικών αρχόντων. Την οποία επιστολή μπορώ να ομολογήσω,θεωρώ την πεμπτουσία της εθνικής απόγνωσης».

Βέβαια η εκπρόσωπος του Δήμου που ανέφερε ο κ. Καυκαλίδης ήταν η πρόεδρος του Πνευματικού κέντρου κ. Νομική Μαύρου, η οποία ήταν εκεί και στο τέλος της ομιλίας του  τον πλησίασε λέγοντας του ότι δεν έχει απαντήσει ποτέ αρνητικά σε μια ομιλία του, γιατί οτιδήποτε περνάει προς έγκριση από το Δ.Σ. του πνευματικού κέντρου. Εκείνος επέμενε, έχω email σας της είπε το 2014 και το 2017 τον Αύγουστο έγινε αυτό.

Και σε μας η κυρία Μαύρου που την ρωτήσαμε,  απάντησε το ίδιο "δεν γνωρίζει για κανένα email και δεν αρνήθηκε". Όμως υπάρχουν τα email που αντηλλάγησαν και που η κ. Μαύρου απαντά ότι η περίοδος 8-20 Σεπτεμβρίου που ζητάει ο κ. Καυκαλίδης είναι απαγορευτικές, γιατί οι Πάτμιοι εργάζονται και δύσκολα ανταποκρίνονται σε τέτοιου είδους προσκλήσεις». Σύμφωνα δε με τιςπληροφορίες μας την ίδια απάντηση   έδωσε  αρχές Ιουνίου φέτος όταν ξανά ζήτησε την αίθουσα του Πάτμιον.

Αλήθεια τι να πούμε. Ποιοι είναι τελικά οι πνευματικοί άνθρωποι και τι γνωρίζουν ώατε να μπορούν να κρατούν τα ινία πνευματικού φορέα; Με ποια κριτήρια τελικά εγκρίνουμε και με ποιο τρόπο απαντάμε σε προτάσεις; Ένα ερώτημα ετών μας απασχολεί αλλά απάντηση δεν έχει δοθεί όύτε με λόγια ούτε με πράξεις, ούτε από τους παλιούς ούτε από τους καινούργιους.  

Ο κ. Καυκαλίδης τόνισε πως ότι γνωρίζουμε για την Φιλική εταιρεία είναι από τα απομνημονεύματα του Εμμανουήλ Ξάνθου που τα έγραψε γιατί  έπρεπε να απαντήσει στην κατηγορία ότι  καταχράστηκε το ταμείο της Φιλικής εταιρείας και να το αποδείξει. Αναφέρθηκε επίσης σε προσωπικά δεδομένα, επιστολές της συζύγου του 30 χρόνια νεότερης του, βάσει των οποίων στηρίχτηκαν οι κατήγοροι του για να τον παρουσιάσουν ως γυναικά και έρμαιο των παθών του. Ο Εμμανουήλ Ξάνθος,  οπως και όλοι οι Φιλικοί,  πέθαναν πτωχοί. Ο κ. Καυκαλίδης επίσης αναφέρθηκε και στην περιπέτεια της προτομής του στο Κολωνάκι, την οποία αρχικά βγάλανε για να τοποθετήσουν το άγαλμα του Αναγνωστόπουλου, με ενέργειες του απογόνου του, κ. Ευάγγελου Μαρινάκη  προέδρου του Ολυμπιακού και το οποίο μετά από παρεμβάσεις,  τοποθετήθηκε ξανά στο Κολωνάκι, αλλά όχι στην περίοπτη θέση που βρισκόταν. Στο βίντεο του Νίκου Μελιανού που ακολουθεί θα ακούσετε πολλά σημεία τη  ομιλίας του.   

 

 

Παρακάτω ο χαιρετισμός-παρουσίαση από τον κ. Ματθαίο Μελιανό για τον κ. Ζέφυρο Καυκαλίδη: 

Ζέφυρος Καυκαλίδης, ὁ δικός μας Ζέφυρος
Καί ὄντως εἶναι δικός μας! Ἀγαπάει, πονάει, σέβεται τό τόπο αὐτό, γιατί οἱ οἰκογενειακές του ρίζες, σ᾿ αὐτά τά χώματα, δέν ἔχουν μόνο βάθος, ἀλλά ἁπλώνονται καί σέ μεγάλη χρονική περίοδο. Ἀπόγονος τῶν Ξένων, τῆς γνωστῆς μας οἰκογένειας Κούρκουλα, ἀνηψιός τῆς ἀλησμόνητης Ἰφιάνασσας, αὐτῆς τῆς ἀρχοντογυναίκας, ἡ ὁποία μᾶς ἐπισκεπτόταν, κάθε χρόνο, ἰδιαίτερα τούς Φθινοπωρινούς μῆνες. Τήν ἀναμέναμε πάντοτε μέ χαρά, μέ συγκίνηση, μέ ἀδημονία, γιά ἀπολαύσουμε τίς καταπληκτικές ὁμιλίες της, γιά τόν πολιτισμό, τήν Αἴγυπτο καί τά περασμένα μεγαλεῖα της, γιά τά ἀνατολίτικα παραμύθια πού τόσο μᾶς μάγευαν.Τήν περιμέναμε γιά νά γευθοῦμε στό ἐξοχικό τοῦ Κάμπου τό ὑπέροχο τσάι της καί νά ἀπολαύσουμε τίς μελωδίες ἀπό τό βιολί τοῦ κυρίου Μίμη, τοῦ ὑπέροχου συζύγου της.
Γεννήθηκε στό Κάιρο, σ᾿ αὐτή τήν πολυάνθρωπη πόλη καί ἀνατράφηκε μέσα σέ οἰκογενειακό περιβάλλον, ὅπου ἡ παιδεία, ὁ πολιτισμός, ἡ φιλοπατρία ἦταν ἀνεπτυγμένα στό ἔπακρον.
Σπούδασε Φιλοσοφία καί Νομικά στό Πανεπιστήμιο τῶν Ἀθηνῶν. Μάλιστα διετέλεσε μέλος τοῦ Δικηγορικοῦ Συλλόγου Ἀθηνῶν ἀπό τό 1974, μέχρι καί τό 2009, δηλαδή για τριανταπέντε ὁλόκληρα χρόνια. Ἐπίσης διετέλεσε μέλος τῆς «Ἐπιτροπῆς Ἐνημερώσεως γιά τά Ἐθνικά θέματα», ἡ ὁποία εἶχε συσταθεῖ ὑπό τήν Προεδρία τοῦ τότε Προέδρου τῆς Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλου. Σήμερα εἶναι μέλος τῆς Ἑταιρείας Ἑλλήνων Θεατρικῶν συγγραφέων» καί ἑταῖρος τῆς διεθνοῦς κοινωνίας τῆς πρό- καί περιγεννητικῆς ψυχολογίας καί τῆς ἰατρικῆς» στή Χαϊδελβέργη τῆς Γερμανίας.
Τό συγγραφικό του ἔργο εἶναι πολυεδρικό· σημαντικό ἀπό κάθε ἄποψη. Θά τολμοῦσα νά εἰσηγηθῶ τήν πραγματοποίηση κάποια φορά, στήν Πάτμο, τῆς παρουσίασης τοῦ ἔργου του, ὥστε, ὄχι μόνο νά γνωρίσουμε τόν συγγραφέα, τόν ἐπιστήμονα, τόν πατριώτη, ἀλλά νά διδαχθοῦμε· νά παραδειγματιστοῦμε γιά τό τί μπορεῖ νά κάνει ἕνας ἄνθρωπος, πέρα ἀπό τήν καθαρή ἐπαγγελματική του δραστηριότητα.
Ξεκίνησε μέ τή συγγραφή τῆς διεθνοῦς νομοθεσίας καί νομολογίας τοῦ ἐργατικοῦ Δικαίου στό ἔργο τοῦ Κεράνη Κώδικας Ἐργατικῆς Νομοθεσίας καί Νομολογίας (δύο ἐκδόσεις 1976 καί 1978). Ἔγραψε τό Δεῖπνο, ἕνα θεατρικό ἔργο πού τό σκηνοθέτησε ὁ Κάρολος Κούν στό Θέατρο Τέχνης τό 1976. Ἔγραψε δοκίμια γιά τόν Καβάφη καί τόν Παπαδιαμάντη, ἀσχολήθηκε μέ τήν ποίηση, τήν ἱστοριογραφία, τό μυθιστόρημα, τήν φιλοσοφία καί τήν ψυχολογία. Μάλιστα ἔχει λάβει μέρος σέ πολλά διεθνῆ συνέδρια στό ἐσωτερικό καί στό ἐξωτερικό στά ὁποῖα ἔχει παρουσιάσει ἰδιαίτερα σημαντικές ἀνακοινώσεις φιλοσοφικοῦ καί ψυχολογικοῦ περιεχομένου, μέ ἀποτέλεσμα νά ἔχουν δημοσιευθεῖ σέ ἔγκριτα ἐπιστημονικά περιοδικά τοῦ ἐξωτερικοῦ κυρίως.
Ἐκεῖνο ὅμως τό ἔργο γιά τό ὁποῖο σάν Πάτμιοι, πρέπει νά εἴμαστε ὑπερήφανοι, εἶναι ἡ πολυεπίπεδη ἱστορική καί βιογραφική μελέτη του, γιά τόν ἄγνωστο, ἐν πολλοῖς, συμπατριώτη μας, Στέφανο Ξένο, μιά προσωπικότητα ἀσύλυπτη πραγματικά, γιά τήν ὁποία ἡ ἐφημερίδα ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ στίς 8 Ἰουλίου τοῦ 1894, ἔγραφε: .. «Ἀλλά ἡ λήθη τάς μεγαλεπηβόλους ἰδέας του οὐδέποτε θέλειν ἐπιδικάσει καί τό ὄνομα τοῦ Στέφανου Ξένου θά φέρεται εἰς τάς ἐπερχομένας γενεάς, ὡς τό ὄνομα τοῦ μεγαλοπαιδεύτερου καί μεγαλεπηβουλότερου τῶν Ἑλλήνων».
Τό πόνημά του αὐτό πρωτοκυκλοφόρησε τό 1998 καί τό 2014 πραγματοποιήθηκε ἡ δεύτερη ἔκδοσή του. Τό 2001 ἔλαβε τό βραβεῖο τῆς Ἀκαδημίας τῶν Ἀθηνῶν, διάκριση ἡ ὁποία ἀπονέμεται ἀπό τό ἀνώτατο αὐτό Πνευματικό Ἵδρυμα τῆς Πατρίδας μας, σέ ἀπολύτως ἐξαιρετικές περιπτώσεις.
Σήμερα εἶναι κοντά μας, προερχόμενος ἀπό τό ἄλλο νησί του τήν Κέρκυρα, ἔχει καί ἐκεῖ οἰκογενειακές ρίζες, γιά νά μᾶς παρουσιάσει ἄγνωστες πτυχές τῆς ζωῆς καί τοῦ ἔργου τοῦ ἄλλου μεγάλου Πατμιακοῦ Γόνου, τοῦ, τολμῶ νά τό πῶ, «ὀλίγον, πολύ ὀλίγον» γνωστοῦ μας Ξάνθου. Ὁ κ. Ζέφυρος μέ τήν ἐπιμονή, τήν ὑπομονή καί μέ τήν ἱστορική ἐμβρίθεια πού τόν διακρίνει ἐρευνᾶ, μελετᾶ, ἀνακαλύπτει καί ἀποκαλύπτει σέ κάθε εὐκαιρία τούς καρπούς τῶν ἐρευνῶν του. Αὐτή τήν ἀποκάλυψη θά παρουσιάσει στό Νησί τῆς Ἀποκάλυψης, στό Νησί μας, στό Νησί του, στό Νησί τοῦ Στέφανου Ξένου, τοῦ Ξάνθου καί τόσων ἄλλων Ἡρώων καί Ἁγίων"

 

Παρακάτω ο χαιρετισμός του αρχιμ. Σεραφείμ Κοτσάνη 

"Έχω την ιδιαίτερη χαρά τιμή και ευλογία να εκπροσωπώ την τοπική εκκλησία και τον Πανοσιωτατο Άγιο Καθηγούμενο και Πατριαρχικό Έξαρχο Πάτμου κ. Κύριλλο του οποίου διαβιβάζω τις ολόθερμες ευχές και ευλογίες σε αυτήν την πολύ σημαντική για το νησί μας εκδήλωση. Σε μία εποχή δύσκολη από κάθε άποψη, σε καιρούς στείρους και αδυσώπητους οπου η εθνική μας ταυτότητα ο εθνικός μας αυτοπροσδιορισμός μετατρέπεται σε τυχερό παιχνίδι στη ρουλέτα οικονομικών και άλλων συμφερόντων, ο αγαπητός, εκλεκτός και επιστημονικά εμβριθής κ. Ζέφυρος Καυκαλίδης επιχειρεί να μας επανασυνδεσει με μία ιστορική πραγματικότητα η οποία διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην εθνεγερσία του 1821 και εκφράζεται στην δράση της Φιλικής Εταιρείας και την σημαντική προσωπικότητα του δικού μας Πατμίου και Ελληνα Εμμανουήλ Ξάνθου του Φιλικού.
Θυμάμαι τον εαυτό μου μικρό μαθητή να αντικρίζει την χαλκοπράσινη προτομή του Ξάνθου διαβάζοντας αργά και εκστατικά την επιγραφή ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Ο ΞΑΝΘΟΣ Ο ΠΑΤΜΙΟΣ -ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ.

Τότε αυτό ήταν αρκετό για να με κάνει να νιώθω υπερήφανος που γεννήθηκα σε αυτόν τον τόπο που εκτός από Αγίους βγάζει και εθνικούς ήρωες. Μεγαλώνοντας είχα την ευχέρεια, διευρύνοντας τους ορίζοντές μου, να μάθω περισσότερα για την προσωπικότητα τη ζωή και την δράση του Ξανθου αποκτώντας πλέον μία ευρύτερη αντίληψη περί του ανδρός.
Σήμερα εδώ σε αυτόν το χώρο εχω την αίσθηση κύριε Καυκαλίδη ότι χάριν σε εσας και την επιστημονική σας έρευνα θα αποκτήσουμε μία ολοκληρωμένη πλέον εικόνα για την μεγαλη αυτή προσωπικοτητα.
Ζωή και δράση η οποία μπορεί να εμπνεύσει τις σύγχρονες γενιές οι οποίες οφείλουν να αντισταθούν στην ισοπέδωση της εθνικής τους ιδιοπροσωπίας ως Ελλήνων και δη Ορθοδόξων χριστιανών.
Αυτός ο αυτοπροσδιορισμός είναι εκείνος που κράτησε ζωντανούς τους Έλληνες στα χρόνια της μακραίωνης σκλαβιάς και τους επέτρεψε να διεκδικήσουν και τελικά να κερδίσουν την ελευθερία τους.
Στην πανθομολογούμενη σήμερα προσπάθεια κατακρήμνισης των δύο αυτών πυλώνων Έθνους-Εκκλησίας οφείλουμε να απαντήσουμε με την προβολή φωτεινών προσωπικοτήτων του ενδόξου παρελθόντος μας πράγμα το οποίο επιχειρείτε σήμερα κύριε Καυκαλιδη για αυτό και σας ευχαριστούμε, αλλά κυρίως με την προσωπική μας στάση, στάση αφύπνισης, επαναπροσδιορισμού των προτεραιοτήτων μας και κυρίως αγώνα εναντίον όσων επιβουλεύονται τα όσια και ιερά αυτού του τόπου που με αίμα και ιδρώτα κληροδοτησαν σε εμάς οι ήρωες πρόγονοί μας".

 
Ποιος ήταν ο Εμμανουήλ Ξάνθος ο Φιλικός που ήταν εκ των ιδρυτών της Φιλικής εταιρείας.
Ο Εμμανουήλ Ξάνθος γεννήθηκε στην Πάτμο το 1772. Εκεί ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα. Φοίτησε στην Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή και σε ηλικία είκοσι χρονών μετανάστευσε στην Ιταλία και συγκεκριμένα στην Τεργέστη, όπου και δούλεψε ως υπάλληλος σε εμπορική επιχείρηση.
Το 1810 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό, και αφού δούλεψε ως γραμματικός το 1812 γνωρίζεται με δυο εμπόρους από τα Γιάννενα και αποφασίζουν να δημιουργήσουν δική τους εμπορική εταιρεία. Κατά το 1813, πραγματοποιεί εμπορικά ταξίδια στην Πρέβεζα, στα Ιωάννινα και στη Λευκάδα.
Επιστρέφοντας στην Οδησσό, ανακοινώνει στους Αθανάσιο Τσακάλωφ και Νικόλαο Σκουφά τις ιδέες του για την απελευθέρωση της Ελλάδας και με τον τρόπο αυτό ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία το 1814.
Ο Ξάνθος αναλαμβάνει καθήκοντα ταμία, γραμματέα ενώ παράλληλα χρησιμοποιείται και ως σύνδεσμος με τα άλλα ηγετικά μέλη, όπως τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο. Το 1818, ο Ξάνθος μεταβαίνει στη Ρωσία, με σκοπό να προτείνει την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας στον Ιωάννη Καποδίστρια, πρόσωπο που οι τρεις ιδρυτές οραματίζονταν ως την «Ανωτάτη Αρχή». Φτάνει τον Ιανουάριο του 1820 στην Αγία Πετρούπολη, όπου και συναντά την άρνηση του Καποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία, ο οποίος, γνωρίζοντας τις δυσμενείς συνθήκες που επικρατούσαν στην Ευρώπη έναντι των φιλελευθέρων και εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων των λαών και υπολογίζοντας τις συνέπειες μιας λαϊκής εξέγερσης, προσπάθησε να πείσει τον Ξάνθο για την ανάγκη να αναβληθούν οι επαναστατικές ενέργειες, ωσότου έρθουν πιο κατάλληλες περιστάσεις που θα ευνοήσουν την απόπειρα αυτή.
Έτσι, ο Ξάνθος προτείνει την αρχηγία της Εταιρείας στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, πρόσωπο που έχαιρε της εκτίμησης των συμπατριωτών του και που, ως υπασπιστής του τσάρου, θα μπορούσε ίσως να επηρεάσει θετικά τη στάση της Ρωσίας για πιθανή επανάσταση στον ελλαδικό χώρο, ο οποίος και δέχεται. Από εκείνη τη στιγμή, ο Εμμανουήλ Ξάνθος διατηρεί στενή συνεργασία με τον Υψηλάντη και γίνονται προσπάθειες για το συντονισμό του έργου στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.
Μετά το τέλος της επαναστάσεως στην περιοχή της Μολδοβλαχίας ο Ξάνθος μεταβαίνει στην Ιταλία και συνεχίζει προς την Πελοπόννησο, η οποία είχε ήδη επαναστατήσει. Στην περιοχή αυτή θα μείνει ως το 1826, οπότε και φεύγει για την Αυστρία, προκειμένου να οργανώσει την απόδραση από το Μουγκάτς του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Η επιχείρηση απέτυχε και αναγκάστηκε να φύγει για τη Βλαχία. Άγνωστος παραμένει εκεί ως το 1837, οπότε και παίρνει την απόφαση να επιστρέψει στην Ελλάδα. Δυο χρόνια αργότερα, διορίζεται σε διοικητική θέση στην Ύδρα κι αργότερα στο Ελεγκτικό Συνέδριο, απολύθηκε όμως ύστερα από λίγο καιρό. Έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του σε πλήρη ανέχεια, μάταια αποζητώντας από το Δημόσιο σύνταξη, ή έστω ένα ελάχιστο βοήθημα. Στις 28 Νοεμβρίου 1852 πεθαίνει στην Αθήνα. Προηγουμένως, το 1845, ο Ξάνθος είχε δημοσιεύσει τα «Απομνημονεύματά» του, τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την ιστορία της Φιλικής Εταιρείας, καθώς κανείς από τους άλλους δυο πρωτεργάτες, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, δεν έτυχε να αφήσουν παραπλήσιας μορφής κείμενο.

Ο Εμμανουήλ Ξάνθος ο Πάτμιος, προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στην εθνική μας υπόθεση του 1821. Αυτό φαίνεται και από την Ανώτατη Επιτροπή του Αγώνα που κατέταξε τον Ξάνθο «εις την εξαίρετον και ανωτέραν πάσης τάξεως κανονισθείσαν εξαίρετον θέσιν»

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•