patmosweb330

elin330

aegeanlab

Το ζήτημα του ονόματος των Σκοπίων, πολύπλοκο διπλωματικό κεφάλαιο για την Ελλάδα, μετά το Κυπριακό. Πως φτάσαμε όμως ως εδώ;

Macedonia topographyΠέντε ονόματα φέρεται να κατέθεσε την Τετάρτη 17 Ιανουαρίου στη Νέα Υόρκη ο Μάθιου Νίμιτς στους διαπραγματευτές Ελλάδας και ΠΓΔΜ.
Τα ονόματα είναι στα σλαβικά και είναι τα ακόλουθα:

 

Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας)
Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας)
Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας)
Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη)
Republika Makedonija (Skopje) [Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια)]

Γλώσσα
Οσο για τη γλώσσα, προτείνεται εναλλακτικά είτε η γραφή «makedonski» είτε μία πιο περιγραφική της ονομασία, π.χ. «επίσημη γλώσσα της Δημοκρατίας της Νέας Μακεδονίας».
Υπηκοότητα
Σε ό,τι αφορά στην υπηκοότητα, προτείνεται είτε η σλαβική γραφή «makedonska» είτε η περιγραφή, π.χ., «nationality of the Republika Nova Makedonija».
Ζήτημα ταυτότητας δεν φαίνεται να υπάρχει στη δέσμη ιδεών Νίμιτς, ενώ δεν κατέστη σαφές αν ο διαμεσολαβητής του ΟΗΕ προτείνει την αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας.
Ο Μάθιου Νίμιτς αναφέρει φυσικά ότι η χρήση του ονόματος πρέπει να είναι erga omnes, δηλαδή να ισχύει τόσο σε διεθνείς οργανισμούς όσο και για τις διμερείς σχέσεις της χώρας.

Το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία έγινε ανεξάρτητο κράτος με τη συνταγματική ονομασία "Δημοκρατία της Μακεδονίας". Αμέσως η Ελλάδα αντέδρασε στην χρήση του όρου "Μακεδονία", υποστηρίζοντας πως το ζήτημα της ονομασίας είναι αναμφίβολα ζήτημα ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι η ιστορία της Μακεδονίας και ειδικά η συγκεκριμένη ονομασία δεν είναι διαπραγματεύσιμη και ως πατρική ταυτότητα και κληρονομιά δε δύναται να παραχωρηθεί σε τρίτους.
Την ίδια περίοδο ξεκινά και η ελληνική πίεση για την διευθέτηση του ζητήματος αναφορικά με το όνομα, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Τον Απρίλιο του 1992 η Ελλάδα λαμβάνει θέση για το θέμα της ονομασίας του κράτους της γείτονας χώρας με την απόφαση του Συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών υπό τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή, όταν το πρόβλημα του ονόματος πήρε την πλήρη μορφή του και αποφασίστηκε να μην γίνει αποδεκτό κανένα όνομα που θα αναφέρεται στον όρο "Μακεδονία" ή παράγωγα του.

Μάλιστα τον Ιούνιο του ιδίου έτους, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής της Λισσαβόνας, τα κράτη μέλη της Ένωσης δήλωσαν την υποστήριξή τους στις Ελληνικές θέσεις.

Τον Απρίλιο του 1993, η χώρα αναγνωρίστηκε στα Ηνωμένη Έθνη, με την προσωρινή ονομασία της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, ωστόσο χωρίς το δικαίωμα ανάρτησης σημαίας.

Την ίδια χρονιά οι δύο χώρες (πΓΔΜ και Ελλάδα) ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την τελική ονομασία του τότε νεοσύστατου κράτους.

Ένα χρόνο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1994 η Ελλάδα αποφάσισε τον οικονομικό αποκλεισμό (εμπάργκο) της πΓΔΜ και τη διακοπή λειτουργίας του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στα Σκόπια, ως μέσο πίεσης για την αποδοχή των ελληνικών όρων.

Την ίδια περίοδο αρχίζουν οι πιέσεις από τους μεσολαβητές για άρση του εμπάργκο. Η Ελλάδα παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το Δικαστήριο όμως δεν κάνει δεκτό το αίτημα για λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά της Ελλάδας.
Ενδιάμεση συμφωνία
Οι ΗΠΑ εντείνουν τις πιέσεις για άρση του ελληνικού εμπάργκο. Τον Σεπτέμβριο του 1995 από τα Σκόπια ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, από την Αθήνα ο τότε πρέσβης Τόμας Μίλερ και από την Ουάσινγκτον ο τότε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νίκολας Μπερνς, ανακοινώνουν ταυτόχρονα την επίτευξη συμφωνίας Ελλάδας – πΓΔΜ για απευθείας διάλογο υπό την αιγίδα του Σάιρους Βανς, με σκοπό την υπογραφή μιας "ενδιάμεσης συμφωνίας".

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1995 στην Νέα Υόρκη, υπογράφεται η «Ενδιάμεση Συμφωνία» από τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Κ. Παπούλια και τον τότε υπουργό Εξωτερικών της πΓΔΜ Μ. Τσαρβενόφσκι και προβλέπει:
- Τον σεβασμό των υπαρχόντων συνόρων.
- Την υποχρέωση από την Ελλάδα να αναγνωρίσει τα Σκόπια με την προσωρινή ονομασία «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ)».
- Η πΓΔΜ θα πρέπει να προχωρήσει σε άμεση αλλαγή του συμβόλου (με τον Ήλιο της Βεργίνας) που υπάρχει στη σημαία της και να σχεδιάσει μια νέα σημαία.
- Η πΓΔΜ θα πρέπει να σταματήσει την έκδοση και να διακηρύξει τηv άμεση αλλαγή του χαρτονομίσματος με την απεικόνιση του Λευκού Πύργου της Θεσσαλονίκης.
- Η πΓΔΜ θα πρέπει να διακηρύξει ότι η ερμηνεία των επίμαχων άρθρων στο Σύνταγμά της δεν ερμηνεύονται ως διεκδίκηση ελληνικού εδάφους αλλά ούτε και ως ανάμιξη στις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας.
- H Ελλάδα έχει τη δυνατότητα βάση του άρθρου 11, να αντιταχθεί στην ένταξη της γείτονας χώρας σε διεθνείς οργανισμούς με ονομασία διαφορετική από της πΓΔΜ (fYROM).
- Άρση του ελληνικού εμπάργκο.

Μέχρι να βρεθεί μόνιμη και τελική λύση συμφωνήθηκε να χρησιμοποιείται ως προσωρινό όνομα το "πΓΔΜ" (πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), όνομα με το οποίο η χώρα έγινε δεκτή και στον ΟΗΕ.

Στις 12 Οκτωβρίου 1995, το Μόνιμο Συμβούλιο του Ο.Α.Σ.E. αποφασίζει, με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, την ένταξη των Σκοπίων με την αγγλική ονομασία former Yugoslav Republic of Macedonia ή με τη συντομογραφία fYROM.

Οι δύο χώρες (πΓΔΜ και Ελλάδα) άρχισαν ξανά διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την τελική ονομασία του κρατιδίου.

Βουκουρέστι 2008
Τον Απρίλιο του 2008 η Ελλάδα άσκησε βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, κατά τη σύνοδο κορυφής στο Βουκουρέστι.

Τελικά, η αίτηση ένταξης απορρίφθηκε ομόφωνα από τα μέλη του ΝΑΤΟ. Στις 21 Μαρτίου 2011 η πΓΔΜ ξεκίνησε προφορική διαδικασία προσφυγής κατά της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Χάγης, η οποία κατατέθηκε τον Νοέμβριο του 2008.

Στην προσφυγή επικαλείται την παραβίαση από την Ελλάδα του Άρθρου 11 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας μεταξύ των χωρών που υπογράφηκε το 1995. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό η Ελλάδα συμφωνεί να μην προβάλλει αντιρρήσεις στην αίτηση της πΓΔΜ σε συμμετοχή σε οργανισμούς στις οποίες η Ελλάδα είναι ήδη μέλος (όπως ΝΑΤΟ ή Ευρωπαϊκή Ένωση), με αιτιολογία τη μη συμφωνία για το όνομα.

Το Δικαστήριο τον Δεκέμβριο του 2011 καταδίκασε την Ελλάδα για τις επίσημες δηλώσεις, κατά τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου, όπου ουσιαστικά αρνούνταν την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, λόγω της μη εύρεσης λύσης για το όνομα.

Πόσες χώρες έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια ως "Μακεδονία";
Παρά το ότι δεν έχει υπάρξει επίτευξη συμφωνίας μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση της πΓΔΜ υποστηρίζει ότι περισσότερες από 130 χώρες έχουν αναγνωρίσει την χώρα με το συνταγματικό της όνομα. Ανάμεσα τους η Βουλγαρία, η Τουρκία, η Ρωσία, η Κίνα, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς.

Σημειώνεται πως η χρήση του ονόματος "Δημοκρατία της Μακεδονίας" χρησιμοποιείται μόνο στις διμερείς τους σχέσεις.

 

Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ Κ.ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ

 Σύνθετη ονομασία, κοινή έναντι όλων (erga omnes) και φυσικά απόρριψη κάθε αλυτρωτισμού από την πλευρά της γείτονος». Ο Έλληνας πρωθυπουργός αναμένεται να υπενθυμίσει στον ομόλογό του ότι η Αθήνα κρατά το κλειδί της ένταξης των Σκοπίων σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε. Άλλωστε έχει προγραμματισμένη συνάντηση και με τον αρμόδιο επίτροπο Γ.Χαν για την διεύρυνση της ΕΕ με την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.