Στο κεντρικότερο σημείο της Σκάλας Πάτμου, σε τοίχο του κτηρίου της αστυνομίας, έχει αναρτηθεί απο το 2006 μια πινακίδα προς τιμήν ενός βρεταννού στρατιωτικού, με το εξής περιεχόμενο. «Ανηρτήθη απο το Δήμο Πάτμου σε ανάμνηση της 60ής επετείου απο την απελευθέρωση του νησιού,
10 Φεβρουαρίου 1944, απο τον Terence Bruce Mitford, λοχαγό των ειδικών πλωτών δυνάμεων του βρεταννικού στρατού».

Η ανάρτηση της πινακίδας έγινε κατόπιν αιτήματος του γυιού του τιμώμενου βρεταννού και απόφασης του δημ. Συμβουλίου Πάτμου. Στηρίχτηκε στο περιεχόμενο ενός βιβλίου του βρεταννού, μυθιστοριογράφου (κατά την Wikipedia), John Lodwick το οποίο αναφέρεται στην ιστορία της Special Boat Service(S.B.S.), στην οποία τόσο ο ίδιος όσο και ο τιμώμενος T.B.Mitford είχαν υπηρετήσει, με δράση στο Αιγαίο.(τίτλος βιβλίου:The filibusters ή Raiders from the sea).
Οι ιστορικές ανακρίβειες του κειμένου της πινακίδας αφορούν τόσο την χρονολογία , 4/2/44, (η μάχη της Λέρου τελείωσε στις 16 /11/43 με πλήρη επικράτηση των Γερμανών στο Αιγαίο και παραμονή τους στα νησιά μέχρι την πλήρη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, στις 8/5/45) όσο και τον ισχυρισμό οτι ένα άτομο (παρ'όλο που και στο βιβλίο αναφέρεται ως μέλος στρατιωτικής ομάδας) απελευθέρωσε το νησί απο τους Γερμανούς.
Τα μικρά νησιά του Αιγαίου απελευθερώθηκαν (δηλαδή εκδιώχθηκαν οι γερμανικές φρουρές) σε διάφορες χρονικές στιγμές (με πρώτη τη Σύμη στις 13/7/44) απο τμήματα τόσο των βρεταννικών δυνάμεων, όσο και του Ιερού Λόχου (απο πλευράς Ελλάδας). Επιπλέον η επιχειρησιακή ευθύνη, σύμφωνα με το σχεδιασμό του Γεν. Στρ. Μ.Ανατολής, ήταν μοιρασμένη.
Για το βόρειο Αιγαίο (Σάμος, Ικαρία, και βορειότερα)ανήκε στη δικαιοδοσία του Ιερού Λόχου, ενώ για το νότιο(Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Κρήτη) στην Βρεταννική Ταξιαρχία Καταδρομών.
Η έννοια λοιπόν της απελευθέρωσης των νησιών του Αιγαίου μέχρι την 8/5/45 σημαίνει (στην καλύτερη των περιπτώσεων) την εγκατάσταση φρουράς απο βρεταννικές και ελληνικές δυνάμεις. Την συμμετοχή τους σε όλες τις επιχειρήσεις «απελευθέρωσης» των νησιών οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις την επεδίωκαν επίμονα, ακριβώς επειδή οι βρεταννοί δεν είχαν προεξοφλήσει την απόδοσή τους στην Ελλάδα. Για την πολιτική αυτή της Μ.Βρεταννίας ήταν ενήμερες και οι δυο πλευρές, τόσο τα βρεταννικά στρατιωτικά σώματα, όσο και ο Ιερός Λόχος, γι'αυτό υπήρχε αμοιβαία καχυποψία.
Η πλήρης απελευθέρωση των Δωδεκανήσων, δηλαδή η παράδοση σε Έλληνες της στρατιωτικής και πολιτικής διοίκησης των νησιών απο τους βρεταννούς έγινε στις 31/3/1947.
Η περίοδος απο 8/5/45 έως 31/3/1947 χαρακτηρίζεται ως αγγλοκρατία.
Η πολιτική της βρεταννικής κυβέρνησης ως προς το δωδεκανησιακό δεν ήταν ποτέ ούτε σταθερή ούτε σαφής ούτε υπέρ των ελληνικών συμφερόντων.
Η ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στον εθνικό κορμό ήταν αποτέλεσμα διπλωματικών χειρισμών πολλών εμπλεκομένων και δεν ευοδώθηκε εύκολα.
Οι Δωδεκανήσιοι γνωρίζουν οτι οι βρεταννοί επιμελώς απέφυγαν να καθορίσουν το μεταπολεμικό καθεστώς των νησιών παραγνωρίζοντας την ελληνική τους ταυτότητα και οτι οι δικοί τους αγώνες συνέβαλαν πρωτίστως στην τελική έκβαση.
Στις 11/8/ 2015 ο Δήμος Πάτμου έσωσε την τιμή του νησιού αποφασίζοντας την αφαίρεση της πινακίδας με το ανιστόρητο περιεχόμενο και την εγκατάσταση μνημείου προς τιμήν των Πάτμιων αγωνιστών της περιόδου 1940-1945.(σύνταγμα εθελοντών δωδεκανησίων, στρατός Μ.Ανατολής, δράση στο Αιγαίο)
Τέλος καλό, όλα καλά; Όχι ακριβώς.
Η διευθύντρια του ιστορικού αρχείου του υπουργείου εξωτερικών, κ. Φ.Τομαή, (μετά την απόφαση του Δημ. Συμβουλίου) αποφασίζει να επέμβει υπερασπιζόμενη- επι της ουσίας- τους ισχυρισμούς της πινακίδας και ζητώντας απο το ιστορικό αρχείο του Γ.Ε.Σ. του υπουργείου Εθνικής Αμύνης περαιτέρω πληροφορίες στρατιωτικού χαρακτήρα.
Ερωτήματα
Έχει αρμοδιότητα έγκρισης η διευθύντρια του ιστορικού αρχείου του ΥΠΕΞ για το ιστορικό περιεχόμενο των μνημείων που ανεγείρουν οι δήμοι; Σημειωτέον οτι ο δήμος Πάτμου, πριν αποφασίσει, απευθύνθηκε στο ιστορικό αρχείο του ΥΠΕΞ, όπως και στο ιστορικό αρχείο Δωδεκανήσων ζητώντας ιστορικά στοιχεία και πήρε αρνητική απάντηση, όσον αφορά τη δράση του T.B.Mitford. Φαντάζομαι οτι εκεί ακριβώς έπρεπε και να σταματήσει η εμπλοκή της υπηρεσίας.
Απο τι ορμώμενη η διευθύντρια του ιστορικού αρχείου του ΥΠΕΞ στάθηκε απέναντι σε μια απόφαση δημοτικού συμβουλίου; Υπερασπιζόμενη τι; Την ιστορική αλήθεια; Είναι δυνατόν ως ιστορικός η κ. Φ.Τομαή, αντί να εξεγείρεται με τους ισχυρισμούς της πινακίδας, να ζητάει περαιτέρω στοιχεία απο το ιστορικό αρχείο του Γ.Ε.Σ.;
Συνάδει με την ιδιότητά της ως ιστορικού η υπόδειξη προς το ιστορικό αρχείο Γ.Ε.Σ. να χρησιμοποιήσει ως διαφωτιστικό ιστορικό υλικό αποσπάσματα (τα οποία επισυνάπτει)ενός βιβλίου, γραμμένου με υποκειμενικό τρόπο, υπο μορφή αναμνήσεων, απο έναν βρεταννό που υπηρετούσε τότε στην S.B.S;
Στο ιστορικό αρχείο του Γ.Ε.Σ. υπάρχουν οι εκθέσεις των περιπολαρχών του Ιερού Λόχου που είναι επίσημα στρατιωτικά έγγραφα, περιγράφουν λεπτομερώς την κατάσταση στα νησιά του Αιγαίου, σε όλες τις χρονικές στιγμές και είναι βέβαια πολύ πιο αξιόπιστα και έγκυρα απο οποιοδήποτε ιδιωτικού χαρακτήρα πόνημα. Εκεί αναφέρεται σαφώς οτι γερμανική φρουρά που υπήρχε στην Πάτμο, αποτελούμενη απο 60 στρατιώτες, αποχώρησε οικειοθελώς (σύμπτηξη ή αναδιάταξη των γερμανικών δυνάμεων) στις 30/9/1944 .Για την μετέπειτα περίοδο τα έγγραφα του Ιερου Λόχου περιγράφουν παρουσία και δράση στο νησί τόσο ιερολοχιτών όσο και βρεταννών.
Γιατί στο έγγραφό της προς το ιστορικό αρχείο του Γ.Ε.Σ. αναφέρει α) οτι ο T.B.Mitford έχει τιμηθεί απο το ελληνικό κράτος με τον αργυρό σταυρό του τάγματος του Γεωργίου Α΄ για τη συμμετοχή του σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Κρήτη και β) οτι στην τελετή ανάρτησης της πινακίδας στην Πάτμο παρευρέθησαν βρεταννοί απόμαχοι και επίσημοι των δυο πλευρών;
Μήπως εννοεί οτι είναι προσβλητικό για έναν βρεταννό στρατιώτη (ο T.B.Mitford δεν ήταν στρατιωτικός καριέρας, ήταν αρχαιολόγος. Στον πόλεμο πήρε μέρος ως στρατιώτης) να τον τιμάμε - κατά λάθος- και μετά να αναιρούμε την αρχική απόφαση για λόγους –όχι προσωπικής αντιδικίας-αλλά αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας;
Στη ζυγαρια της κ. Φ.Τομαή βαραίνει πιο πολύ η προστασία της λαβωθείσας τιμής ενός βρεταννού, απο την υπεράσπιση της τιμής ενός τόπου που έδωσε αγώνες για την απελευθέρωσή του;
Γιατί δεν έδειξε την ίδια ευαισθησία για το γεγονός οτι η Πάτμος είναι το μόνο νησί των Δωδεκανήσων που δεν έχει τιμήσει ως τώρα τους ήρωές της του δωδεκανησιακού αγώνα με ένα μνημείο;

Η κ. Φ.Τομαή θέλει να χρησιμοποιείται η ιστορία για να υπηρετεί τη ματαιοδοξία ανθρώπων που γοητεύονται απο μετάλλια και παράσημα;
Μήπως η ιστορία δικαιώνει καλύτερα το ρόλο της όταν οι πολίτες αναδεικνύουν το ρόλο των αφανών;

Γιάννα Μέμου, φιλόλογος
Οκτώβριος 2015

fΚοινοποίησέ το στους φίλους σου

Tweet