του Γιώργου Καρακατσάνη

 

Όταν το 2007 προσκύνησα για πρώτη φορά στο Σπήλαιο της Αποκαλύψεως, εντύπωση μου έκανε η εικόνα του δώματος ενός χώρου του πέριξ του Ιερού Σπηλαίου κτιριακού συγκροτήματος, που είχε καταρρεύσει μετά από μια δυνατή νεροποντή. Ένα χρόνο αργότερα, όταν και εγκαταστάθηκα μόνιμα στο νησί, διαπίστωσα με έκπληξη ότι ουδείς είχε μεριμνήσει για την ανακατασκευή του. Το συγκρότημα που περικλείει τον θεοβάδιστο τόπο όπου γράφτηκε το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης φαινόταν να μην τυγχάνει ιδιαίτερης μέριμνας, ούτε καν όσον αφορά στην επισκευή σοβαρών βλαβών... Οι μήνες και τα χρόνια περνούσαν, αλλά το γκρεμισμένο δώμα αντικαταστάθηκε από πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος μόλις πριν από περίπου δύο μήνες, δηλαδή με καθυστέρηση αρκετών ετών.

 

Στην ερώτηση ποιά μέριμνα είχε ληφθεί για την συντήρηση και αποκατάσταση του κτιριακού συγκροτήματος που παλαιότερα στέγασε την Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή, η απάντηση δεν ήταν ενθαρρυντική: Στα πλαίσια του Β΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης είχαν εκτελεσθεί εργασίες συντήρησης μέρους του συγκροτήματος, χωρίς όμως στο τέλος τους να έχει προκύψει κάποιος χώρος ικανός να στεγάσει αδελφούς της Ιεράς Μονής ή προσκυνητές, αφού έλειπαν τα στοιχειώδη, κουζίνα και χώρος υγιεινής με ντουζιέρα. Παράλληλα, στα πλαίσια του ίδιου έργου ανεγέρθηκε επίμηκες κτίριο αποχωρητηρίων (αποτελούμενο κατά πληροφορίες από πέντε τουαλέτες ανδρών και άλλες τόσες γυναικών), χωρίς όμως να ληφθεί πρόνοια για την σύνδεσή του με το δημοτικό δίκτυο αποχέτευσης!

Έτσι, το κτίριο αυτό παραμένει μέχρι σήμερα σε αχρησία, υφιστάμενο την φθοροποιό δράση του πανδαμάτορος χρόνου. Επίσης, ερωτηματικά δημιουργούν οι ισχυρισμοί συμπατριωτών μας που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στην κατασκευή του έργου αυτού, σύμφωνα με τους οποίους ουδέποτε πληρώθηκαν για εργασίες που εκτέλεσαν, με το άθροισμα των οφειλόμενων ποσών να ανέρχεται σε αρκετές χιλιάδες ευρώ.

Η ένταξη του έργου «Αποκατάσταση και λειτουργική αναβάθμιση Ιεράς Μονής Αποκάλυψης Πάτμου» στο Ε.Σ.Π.Α. τον Δεκέμβριο του 2010 αναπτέρωσε τις ελπίδες μας ότι έστω και μετά από μια δεκαετία θα ολοκληρωθούν επιτέλους οι απαιτούμενες εργασίες για την αποκατάσταση ολόκληρου του συγκροτήματος, αλλά και την κατασκευή ράμπας διαμέσου της οποίας θα καταστεί εφικτή η προσέγγιση στο Ιερό Σπήλαιο συνανθρώπων μας με αναπηρία, παρέχοντας την δυνατότητα αποφυγής των υφιστάμενων δεκάδων απότομων σκαλοπατιών. Σύμφωνα με την σχετική απόφαση του τότε Γ.Γ. της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου κ. Μπρακουμάτσου η χρονική διάρκεια υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου του έργου είναι 36 μήνες. Όμως, από την ημερομηνία έκδοσης της Απόφασης πέρασαν ήδη περισσότερο από 25 μήνες, αλλά μέχρι στιγμής η πρόοδος του έργου φαίνεται να μην είναι η επιθυμητή, ενώ η αλληλουχία εκτέλεσης των εργασιών δημιουργεί απορίες. Έτσι, πρόσφατα πληροφορηθήκαμε με έκπληξη ότι ο εφημέριος του Ιερού Σπηλαίου καλείται από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων να αποχωρήσει προκειμένου να εκτελεσθούν και στον μικρό χώρο που κατοικεί με τη μητέρα του εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης.

Με αφορμή αυτό το γεγονός, επιθυμούμε να θέσουμε κάποια ερωτήματα με την ελπίδα οι αρμόδιοι να μας δώσουν πειστικές απαντήσεις:

α) Όπως προκύπτει από στοιχεία που είναι διαθέσιμα στον καθένα μέσα από την ιστοσελίδα του Προγράμματος "ΔΙΑΥΓΕΙΑ", αντί η αρμόδια 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να εκπονήσει ολοκληρωμένη μελέτη και τεύχη δημοπράτησης για το έργο και να προκηρύξει διαγωνισμό για την ανάδειξη ενός εργολάβου που θα αναλάμβανε την κατασκευή του, προτίμησε να το εκτελέσει η ίδια δι' αυτεπιστασίας.

Έτσι, έχει εμπλακεί σε έναν κυκεώνα γραφειοκρατικών διαδικασιών, αφού για κάθε προμήθεια υλικού και για κάθε πρόσληψη προσωπικού απαιτείται διαγωνισμός. Άλλος διαγωνισμός έγινε για την προμήθεια μονωτικών υλικών, άλλος για την προμήθεια χρωμάτων και συντηρητικών, διαφορετικός για τα απαραίτητα εργαλεία, ξεχωριστός για ξυλεία, άλλος για πρόσληψη εργατοτεχνιτών, πολιτικού μηχανικού κ.ο.κ. Και όπως αναμενόταν, κάποιοι από αυτούς τους διαγωνισμούς απέβησαν άγονοι, με αποτέλεσμα να απαιτηθεί η επαναπροκήρυξή τους. Έτσι, το ερώτημα που προκύπτει είναι: Δεν θα ήταν προς το συμφέρον του έργου (αλλά και του νησιού μας, αφού το Ιερό Σπήλαιο αποτελεί τον βασικό πόλο έλξης) η διενέργεια ενός μόνον διαγωνισμού για την ανάθεσή του σε εργολάβο, ο οποίος θα μεριμνούσε για την πρόσληψη του απαιτούμενου προσωπικού και την προμήθεια όλων των υλικών χωρίς τις χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες του Δημοσίου;

β) Η ανάγκη που προέκυψε για απομάκρυνση του εφημερίου και της μητέρας του οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μέχρι και σήμερα δεν υπήρξε μέριμνα ώστε εντός του μεγάλου αυτού συγκροτήματος να αποπερατωθούν οι εργασίες έστω σε ένα μικρό τμήμα του, ώστε να είναι εφικτή η διαμονή δύο ανθρώπων. Άραγε έχει γίνει κατανοητό από τους ιθύνοντες ότι το Σπήλαιο της Αποκαλύψεως δεν είναι κάποιο αρχαίο οχυρό ή ναός που μπορεί παραμείνει κλειστό για το κοινό επί ένα - δύο χρόνια, αλλά ζωντανός χώρος συχνότατης τέλεσης της θείας λατρείας και τόπος προσκυνήματος δεκάδων χιλιάδων επισκεπτών ανά έτος;

γ) Από την περιγραφή των εργασιών του έργου, όπως γίνεται στην απόφαση ένταξής του στο Ε.Σ.Π.Α., προκύπτει ότι η αποκατάσταση που ήδη γίνεται στο κτιριακό συγκρότημα είναι εμπειρικού χαρακτήρα: Ανακατασκευή και μόνωση δωμάτων με πρότερη συντήρηση και διατήρηση των παλαιών ξύλινων οροφών, τοπική επισκευή των εσωτερικών και εξωτερικών επιχρισμάτων, ασβέστωμα, συντήρηση όλων των ξύλινων δαπέδων και μεσοπατωμάτων, θυρών και κουφωμάτων, κατασκευή ηχομονωτικών ξύλινων δαπέδων πάνω από τα υπάρχοντα, πλακόστρωση των ισογείων δαπέδων με χειροποίητα πατηνιώτικα κεραμικά πλακάκια ή φυσική πέτρα, κατασκευή νέων υαλοστασίων με κασαλίκια, συντήρηση και επανατοποθέτηση των «σκούρων» από κατράνι, επέκταση του υδραυλικού, αποχετευτικού και Η/Μ δικτύου, κατασκευή και εξοπλισμός των νέων χώρων υγιεινής των μοναχών και των κουζινών κ.ο.κ. Όμως, μετά από την καθαίρεση των επιχρισμάτων είναι εμφανές ότι το συνδετικό κονίαμα των τοιχοποιιών αποτελείται από απλή λάσπη που σε όσα σημεία εισέρρεαν όμβρια ύδατα έχει ξεπλυθεί, με αποτέλεσμα να τίθενται σοβαρά ερωτήματα για την επάρκειά τους κυρίως έναντι δυναμικών φορτίσεων. Άραγε, έχει εκπονηθεί κάποια μελέτη αξιολόγησης της κατάστασης του φέροντος οργανισμού ώστε να διερευνηθεί εάν οι τοιχοποιίες χρήζουν ενίσχυσης με οπλισμένο επίχρισμα ή ακόμα και μανδύα; Ακόμα, έχει εξετασθεί ποιά θα είναι η επίπτωση της καθαίρεσης τμημάτων φερουσών τοιχοποιιών (προκειμένου να διανοιχθούν οι δίοδοι από τις οποίες θα φθάνουν μέχρι το Ιερό Σπήλαιο τα αναπηρικά αμαξίδια) στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου;

δ) Ποιά αρχιτεκτονική λογική οδήγησε στην κατασκευή αυτού του πλήθους αποχωρητηρίων, τα οποία πρώτα θα συναντά ο επισκέπτης; Προφανώς, δεδομένου και του πλήθους των επισκεπτών οι χώροι υγιεινής είναι απαραίτητοι, μήπως όμως υπάρχει μια υπερβολή στον αριθμό και αστοχία στην χωροθέτησή τους;

ε) Θα είναι εφικτή η ασφαλής πρόσβαση των επιβατών των κρουαζιεροπλοίων στο Ιερό Σπήλαιο σε περίπου ενάμιση μήνα από σήμερα (όταν και θα έλθει το πρώτο κρουαζιερόπλοιο) ή μήπως θα σκοντάφτουν πάνω σε σκαλωσιές και οικοδομικά υλικά;

στ) Υπάρχει μελέτη ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και ενεργητικής πυροπροστασίας;

ζ) Το διαθέσιμο ποσό των 800.000 ευρώ επαρκεί για την αποπεράτωση των προγραμματισμένων εργασιών;

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι κατά την άποψή μας τα εμφανιζόμενα προβλήματα και οι καθυστερήσεις του έργου οφείλονται στην ελλιπή μελέτη, καθώς και στον τρόπο που επελέγη για την εκτέλεσή του. Επομένως, είναι άδικο να κατηγορούνται γι΄αυτά οι συμπατριώτες μας που μοχθούν για την αποπεράτωσή του εν μέσω ποικίλων δυσχερειών.