ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗ

 

Πριν από λίγες ημέρες επισκέφθηκε την Πάτμο αντιπροσωπεία της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιέρας με σκοπό να συζητήσει με παράγοντες του νησιού μας ζητήματα που έχουν σχέση με την ανάπτυξη αυτού του τόσο σημαντικού άξονα της τοπικής οικονομίας.

 

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της κας Μουλιάτη, οι εκπρόσωποι της Ένωσης επισήμαναν ιδιαίτερα την στασιμότητα της Πάτμου όσον αφορά στις λιμενικές της υποδομές, αφού ο μοναδικός προβλήτας που μπορεί να υποδεχθεί κρουαζιερόπλοια εξυπηρετεί και άλλου είδους πλοία με αποτέλεσμα ακόμα και τα κρουαζιερόπλοια που δύνανται να παραβάλλουν σε αυτόν να αναγκάζονται συχνά να αγκυροβολούν στα ανοιχτά του κόλπου της Σκάλας με ζημιά για όλους: Τόσο για την τοπική οικονομία (επειδή το μεγαλύτερο μέρος των επιβατών δεν κατεβαίνει στο νησί), όσο και για τις πλοιοκτήτριες εταιρείες, αφού καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες καυσίμων κατά την παραμονή των πλοίων αρόδο. Η συνάντηση έκλεισε με την επισήμανση της ανάγκης για κατασκευή σύγχρονων λιμενικών έργων, αλλά και την βελτίωση της πρόσβασης στους δύο σημαντικότερους πόλους έλξης, το Σπήλαιο της Αποκάλυψης και την Ιερά Μονή. Άραγε, όμως, είναι το ζήτημα τόσο απλό;

Για να δώσουμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, φθάνει να σκεφτούμε τι γίνεται όταν στο νησί μας φθάσουν ταυτόχρονα δύο ή τρία κρουαζιερόπλοια και κατεβούν 1.500 ? 2.000 επισκέπτες. Κατ' αρχήν όσοι από αυτούς επιλέξουν να μην συμμετάσχουν σε κάποια από τις οργανωμένες εκδρομές που διοργανώνουν τα τουριστικά πρακτορεία αναμένουν για αρκετή ώρα στον ήλιο μέχρι να έλθει η σειρά τους για να βρουν διαθέσιμο ταξί. Δεδομένου ότι ο χώρος στάθμευσης έμπροσθεν του Σπηλαίου της Αποκάλυψης επαρκεί μόνον για τρία ή το πολύ τέσσερα λεωφορεία, τα υπόλοιπα καταλαμβάνουν το ένα ρεύμα της οδού Σκάλας ? Χώρας δυσχεραίνοντας την κυκλοφορία, ενώ αφηρημένοι τουρίστες κινούνται στον δρόμο, ενίοτε χωρίς να ελέγχουν εάν περνούν αυτοκίνητα. Αντίστοιχα, στη Χώρα πεζοί, λεωφορεία και ταξί γίνονται ένα πραγματικό κουβάρι στον κατ' ευφημισμόν «σταθμό».

Εσχάτως, μάλιστα, παρατηρείται το φαινόμενο τουριστικά λεωφορεία να σταθμεύουν και στην στροφή των μύλων, δημιουργώντας κίνδυνο σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων λόγω έλλειψης ορατότητας. Αλλά και για όσους επισκέπτες επιλέξουν να παραμείνουν στην Σκάλα, τα πράγματα δεν είναι και πολύ καλύτερα. Δεδομένου ότι δεν υφίσταται παραλιακός πεζόδρομος, αλλά ούτε και παρακαμπτήρια οδός ώστε η κυκλοφορία να απαγορευτεί για ορισμένες ώρες στον παραλιακό δρόμο, οι τουρίστες περπατούν στο μέσον του, ανάμεσα στα αυτοκίνητα, ενώ όσοι επιλέξουν να κάνουν το μπάνιο τους στην παραλία του Αγίου Θεολόγου βρίσκονται παρέα με τα τραπεζοκαθίσματα των παρακείμενων καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. Τα φαινόμενα αυτά, τα οποία είναι γνωστά σε όλους, αποτελούν ενδείξεις μιας πραγματικότητας, την οποία δεν μπορούμε να αγνοήσουμε: Ότι η Πάτμος, όπως φυσικά και κάθε τόπος, έχει συγκεκριμένη «φέρουσα ικανότητα», δηλαδή υπάρχει ένα όριο στον αριθμό των επισκεπτών που μπορεί να υποδεχθεί και να εξυπηρετήσει με επάρκεια.

Εάν λοιπόν όλα αυτά συμβαίνουν σήμερα, τι θα συμβεί αλήθεια εάν μετά την κατασκευή ενός σύγχρονου προβλήτα με δημόσια ή ιδιωτική χρηματοδότηση, καταστεί δυνατή η προσέγγιση των πλέον σύγχρονων κρουαζιεροπλοίων που θα αποβιβάζουν ταυτόχρονα στο νησί 3.500 επιβάτες; Από όσα ειπώθηκαν παραπάνω καθίσταται προφανές ότι ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τα τουριστικά πρακτορεία του νησιού επενδύσουν στην αγορά περισσότερων λεωφορείων ή αυξηθεί ο αριθμός των ταξί (στα πλαίσια «απελευθέρωσης» του επαγγέλματος), είναι βέβαιο ότι στον δρόμο Σκάλας ? Χώρας θα προκύψει ανεπανάληπτη κυκλοφοριακή συμφόρηση, με αποτέλεσμα μεγάλη ταλαιπωρία. Αντίστοιχα, το αδιαχώρητο θα δημιουργηθεί στην Σκάλα, αφού δεν θα υπάρχει η δυνατότητα να εξυπηρετηθεί το πλήθος των επισκεπτών από τα υπάρχοντα καταστήματα, η παραλία του Αγίου Θεολόγου θα αποδειχθεί εξαιρετικά μικρή κ.ο.κ. Οι επισκέπτες θα αποχωρούν από το νησί δυσαρεστημένοι, καταγράφοντας τις αρνητικές εντυπώσεις τους στα ερωτηματολόγια των εταιρειών κρουαζιέρας, με αποτέλεσμα άλλοι προορισμοί να αρχίσουν να φαίνονται πιο δελεαστικοί. Επομένως, το ζητούμενο δεν είναι η μονομερής πρόοδος του νησιού σε έναν τομέα, όπως για παράδειγμα οι λιμενικές υποδομές, διότι κάτι τέτοιο δεν θα αυξήσει την φέρουσα ικανότητα της Πάτμου, αλλά απλά θα μετατοπίσει το πρόβλημα από τον ελλιμενισμό των πλοίων στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών μόλις πατήσουν το πόδι τους στην ξηρά.

Ίσως, η καλύτερη απάντηση στο πρόβλημα να είναι αφενός μεν η διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας των σημαντικών πόλων έλξης του νησιού και η συνεννόηση με τις εταιρείες κρουαζιέρας, ώστε να υπάρχει μια καλύτερη κατανομή στην προσέγγιση των πλοίων τους (π.χ. γιατί πρέπει το Σάββατο να έρχονται ταυτόχρονα τρία κρουαζιερόπλοια και την Παρασκευή κανένα;) και αφετέρου η προσφορά μεγαλύτερης ποικιλίας προορισμών στο νησί μας, καλύπτοντας ένα εύρος δραστηριοτήτων που είναι εφικτό να προσφερθεί χωρίς να απαιτείται μεγάλη δαπάνη.

Για παράδειγμα, αντί το σύνολο των επισκεπτών της Χώρας να κατευθύνεται στην Ιερά Μονή, η οποία ούτως ή άλλως είναι δυσπρόσιτη για τους ηλικιωμένους λόγω του πλήθους των σκαλοπατιών που πρέπει να ανεβούν για να φθάσουν στο κατώφλι της, θα μπορούσε να γίνεται ένας μικρός γύρος της Χώρας με σταθμούς στην Μονή της Ζωοδόχου Πηγής (που εξακολουθεί να παραμένει κλειστή προς απογοήτευση πλήθους προσκυνητών, αλλά και φιλότεχνων που θα επιθυμούσαν να επισκεφθούν το λίαν αξιόλογο μουσείο της), το αρχοντικό Νικολαΐδη, την πλατεία της Αγια ? Λεβιάς, τον ναό του Αγίου Βασιλείου κ.ο.κ. Κάποιοι άλλοι επισκέπτες θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στον άλλο πόλο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που παραμένει μέχρι σήμερα ανεκμετάλλευτος και ξέφραγο αμπέλι, το Καστέλι.

Για να γίνει βέβαια αυτό εφικτό, θα πρέπει να οργανωθεί ανασκαφή που θα φέρει στο φως το αξιόλογο οικιστικό συγκρότημα που φαίνεται πως υπάρχει εκεί και να βελτιωθεί η πρόσβαση κατασκευάζοντας σύγχρονο δρόμο με χώρο στάθμευσης στην απόληξή του και ένα λιθόστρωτο μονοπάτι από εκεί έως την κορυφή, ώστε ο επισκέπτης να μην είναι αναγκασμένος να σκαρφαλώνει στα βράχια. Παράλληλα, σε κάποια παραλία του νησιού (π.χ. στον Κάμπο) θα μπορούσε να δημιουργηθεί κατάλληλη υποδομή για την εξάσκηση στα θαλάσσια σπορ, σε άλλη να υπάρξει πρόνοια για την οργάνωσή της και την βράβευση με γαλάζια σημαία κ.ο.κ.

Από όλα τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρόν για να δουλέψουμε ώστε η Πάτμος να βελτιώσει κατά πολύ τις επιδόσεις του στον χώρο της κρουαζιέρας, διαχέοντας μάλιστα τα οφέλη σε μεγαλύτερο αριθμό συμπολιτών μας. Μόνο που αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να είναι κοινή, από όλους τους φορείς του νησιού, ήτοι Ιερά Μονή, Δήμο, ΔΗ.ΛΙ.ΤΑ.Π., τουριστικά πρακτορεία, επαγγελματίες κλπ. Εάν δεν υπάρξει αυτή η συστράτευση, αλλά αντίθετα κάποιοι ολιγωρήσουν, το όλο εγχείρημα είναι εξαρχής καταδικασμένο σε αποτυχία.