της Σμαράγδας Μουλιάτη

 

Το μεγαλύτερο Μετόχι της Μονής Πάτμου στη Σάμο είναι της Κολώνας που είναι συνδεδεμένο με την νεότερη ιστορία της Σάμου αφιέρωσε στη Μονή ο Νικόλαος Σαρακίνης που γεννήθηκε στη Σάμο στις αρχές του 16ου αιώνος. 

 Φωτό: Πατμιακά Χρονικά Νο 162  Μάρτιος 2015 

Όπως βλέπετε στην εικόνα είχαμε ασχοληθεί με το θέμα  στην εφημερίδα Πατμιακά Χρονικά το 2015. Το νέο μας δημοσίευμα έχει νέα στοιχεία για το πως ήταν και πως έγινε. 

 

Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ο Κιλίτζ Άλι, ναύαρχος του Σουλτάνου και Έλληνας από τη νότιο Ιταλία , αγκυροβόλησε πιθανότατα λόγω κακοκαιρίας το 1562 στον κόλπο του Ηραίου. Η ομορφιά του νησιού τον μάγεψε με αποτέλεσμα να υποσχεθεί προνόμια σε όσους βοηθούσαν στην επανακατοίκηση του.

Ο Νικόλαος Σαρακίνης Κρητικός, γεννημένος στην Πάτμο, διάσημος για τη ναυτική του γνώση και εμπειρία, χρημάτισε πηδαλιούχος στην ναυαρχίδα του Γαλλοοθωμανού ναυάρχου Κιλίτς Αλ ή Πασά.  Προς ανταμοιβή για τον αποφασιστικό ρόλο που έπαιξε σε αυτή τη διαδικασία του χάρισε τη σημαντική έκταση γης γύρω από το Ηραίον. Το 1577 λόγω τον καταστάσεων της εποχής και τον φόβο των πειρατικών επιδρομών ο Νικόλαος Σαρακίνης ανήγειρε πύργο- οχυρό.

Ο πύργος βρίσκεται μέσα σε ένα κτήμα 25.000 στρεμμάτων, με ελαιώνα, λιοτρίβι κ.ά.  Ο ορθογώνιος πύργος έχει διαστάσεις 6,50 χ 13 μ. και ύψος 12 μέτρα, πήρε το όνομα του. Σημαντικά κατασκευαστικά στοιχεία που περιγράφει λεπτομερώς ο H.J.Iienast, αποκαλύπτουν τον έντονο φρουριακό και οχυρωματικό χαρακτήρα του κτιρίου (π.χ.) επάλξεις στη στέγη- ζεματίστρες – πολεμίστρες ) το οποίο είναι κατασκευασμένο από πελεκητή πέτρα και κομμάτια κεραμιδιών. Εντυπωσιακά είναι τα πέτρινα παράθυρα του δευτέρου ορόφου, τα οποία διακοσμούνται με το μοτίβο του σταυρού της Μάλτας.

Δίπλα στον Πύργο βρίσκεται η δίδυμη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, χρονολογούμενη το 1602 σύμφωνα με επιγραφή που σώζεται στο υπέρθυρο, κτισμένα από Πάτμιους τεχνίτες.

 

Έκτισε επίσης τρεις ναούς προς τιμήν του Ευαγγελιστού Ιωάννη Θεολόγου, του Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου και του αγίου Νικολάου κοντά στη θάλασσα.

Όταν παραιτήθηκε από τα καθήκοντα του επέστρεψε στη γενέτειρα του την Πάτμο και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του μέχρι την 1η Οκτωβρίου 1590 που πέθανε. Ο θάνατος του καταχωρείται σε σημείωμα του υπ αρθμ 691 χαρτώου κώδικα της Μονής .

Με τη διαθήκη του ο θετός του γιος Βασίλειος γίνεται κύριος της περιουσίας του, με τον όρο ότι μετά τον θάνατο του η περιουσία του να περιέλθει στη Μονή της Πάτμου .

 

Από το Μετόχι αυτό όπως γράφει ο Γ. Σμυρνάκης εν έτει 1632 η Μονή απολάμβανε εκ της μισθώσεως του καλουμένου Μεγάλου Μετοχίου της Κολώνας ετησίως σιτάρι , ρεβίθια, κρεμμύδια, που κάθε χρόνο αυξανότανε , τον Πύργον του Σαρακίνη , τον ναό του Θεολόγου, αμπελώνα, αγρούς, περιβόλια κ.λ.π.

 

Σήμερα αποτελεί ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής Πάτμου και βρίσκεται σε απόσταση 8 χιλιομέτρων από το Πυθαγόρειο και κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του ΗΡΑΙΟΝ. Στον χώρο της αυλής, διατηρούνται διάφορα βοηθητικά κτίσματα (στάβλος, κελιά, μαγειρείο κ.λ.π.
Το κτίσμα τα τελευταία χρόνια στο Μετόχι είχε καταρρεύσει.Το Μετόχι είχε εγκαταλειφθεί, καθημερινά υπήρχαν καταστροφές και επιβαρύνσεις όπως ξύλευση και υπερβόσκηση. Ο ελαιώνας εγκαταλείφθηκε όπως και το κτίριο στο σύνολο του.

Από το 2013 που ηγούμενος Πάτμου ορίστηκε ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος Πέντες ένα από τα πρώτα μελήματα του ήταν η αποκατάσταση του Μετοχίου .
Παρά τα προβλήματα της Μονής εκείνη την περίοδο, προσπάθησε με πείσμα και αποφασιστικότητα να ανακόψει την καταστροφή των κτισμάτων και του καλλιεργίσιμου χώρου. Μια καταστροφή που προερχόταν από τους  βανδαλισμούς, την κοπή των δέντρων, την υπερβόσκηση των αιγοπροβάτων. Και ενώ φαινόταν μη  αναστρέψιμη η καταστροφή του Πύργου, του παλιού ελαιοτριβείου,  εν τούτοις προσπάθησε και τελικά έβαλε φρένο στην καταστροφή. 

 

Αρχικά εστάλη ένας ιερωμένος και ένας λαϊκός υπάλληλος της Μονής ώστε με εργασία και φροντίδα να αναστρέψουν την κατάσταση.

Με την καθοδήγηση  και την γνωστή αγάπη του ηγουμένου στην φιλοκαλία, ο   ελαιώνας μεγάλωσε.  Σήμερα το Μετόχι, έχει πάνω από 3000 ελαιόδενδρα, εκ των οποίων τα 1000 είναι κορωνέικα, πορτοκαλιές, αχλαδιές, κυδωνιές.  Ο  αμπελώνας εμπλουτίστηκε με νέα κλήματα. Φυτεύτηκαν πολλά λουλούδια, πολλές τριανταφυλλιές με αποτέλεσμα  να  μεταμορφωθεί  ο εγκαταλελειμμένος χώρος  σε έναν παράδεισο.

 

Ο  ηγούμενος  αρχιμ. Κύριλλος Πέντες είναι γνωστός  για την αγάπη και ταυτόχρονα  προσήλωση  στην αισθητική, κυρίως σε αυτή που συνάδει με την πατμιακή ορθόδοξη αισθητική. Με αυτά τα πρότυπα επισκεύασε τους  ναούς  και τα κτίσματα που υπήρχαν και όσοι επισκέπτονται σήμερα το Μετόχι  θαυμάζουν και επικροτούν το αποτέλεσμα. 

 

Βλέποντας το οδοιπορικό της εκπομπής Μικρές διαδρομές στη Σάμο αφιερωμένο στο Μετόχι ,  παραμονή της εορτής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου,  νομίζαμε πως βρισκόμασταν σε εκκλησία της Πάτμου. Ο εσπερινός με τους ιερείς που πήγαν από το Μοναστήρι μας , οι άρτοι και κυρίως το καφέδισμα, ήταν ίδια και απαράλλαχτα με της Πάτμου.

 

Μιλήσαμε με φίλο γνωστό για την ευαιθησία του  στο δομημένο και αδόμητο περιβάλλον της περιοχής , που απλά   έχει επισκεφθεί  το Μετόχι και μας είπε  ότι η  δουλειά και το αποτέλεσμα που έγινε στο Μετόχι είναι εξαιρετικό.  

 

Ευχή μας είναι να αποκατασταθεί και ο Πύργος του Σαρακίνη. Τότε το Μετόχι της Κολώνας που ανήκει στη Μονή μας θα είναι  ένα ακόμα στολίδι  σε αυτή τη πολιτιστική περιοχή της Σάμου. 

 

Πηγή: To βιβλίο του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Λαγκαδά, Λήτης και Ρεντίνης κ.κ. Πλάτωνα Κρικρή. "Τα μετόχια της Μονής Πάτμου" .

Η εκπομπή "Μικρές Διαδρομές Σάμος" .

ΠΑΤΜΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2025

 

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•